Zahiriddin muhammad bobur lirikasining semantik-stilistik xususiyatlari

“Tadqiqot”

O‘qituvchi topshirig‘i bilan guruhlarda kichik ilmiy tadqiqot o‘tkazadilar va natijalarni himoya qiladilar.
Savollar:

1. 
   G‘azalning insonga ta’sirini qanday tushunasiz?
   
2. 
   G‘azalning ma’no va ifoda boyligiga asosiy sabab nima?
   
3. 
   G‘azalning yaratilish davri, qofiya tizimi va uning asosini nima belgilashini aniqang.
   

1. 
   guruh: Shoir so‘zlarini misralarga, misralarni baytlarni baytlarga ulaydi. G‘azaldagi har bir so‘z qalam kuchi bilan shuurimizda ta’sir uyg‘otadi, ruhimizda ajib hislar paydo etadi, tafakkurimizni g‘oyalar sari yetaklaydi, boyitadi.
   
2. 
   guruh: g‘azalda 54 ta so‘z ishlatilgan. Ayrimlari bir necha bor qo‘llanganini qo‘shib hisoblasak, ular soni 63 taga yetadi. Lekin g‘azalda ifodalangan ma’nolarni boshqa birov shuncha oz so‘z bilan Boburchalik bayon eta olmasa kerak. Shoir dahosi, mahorati g‘azalni shu darajaga ko‘targan.
   

1. 
   guruh: Bu g‘azal 5 bayt, 10 misradan iborat. g‘azal a-a-b, v-a, g-a, d-a tarizda qofiyalangan, “qilibtur” radif bo‘lib kelgan.
   
2. 
   guruh: She’rning o‘ynoqi vazni-hajazi musamani ahrabi makfufi mahzub (mafuvlu mufoyilu mafoyilu fauvlun mafuvlu mafoyilu mafoyilu fauvlun –VV— VV—VV-----VV—VV—VV---) shakliga ega.
   

Tahlil

G‘azal guruhlar o‘rtasida baytma-bayt tahlil qilinadi. 1-guruh.
G‘urbatda ul oy hajti meni pir qilibtur, Hijron bila g‘urbat menga ta’sir qilibtur.
Yor (ul oydan ayrilib (“hajr”) yashamoq azobi, (“g‘urbat”) meni qaritdi (”pir qilibtur”), hijron bilan g‘urbat o‘z ta’sirini ko‘rsatdi deb boshlaydi. Lekin hech qachon unga yetish orzusidan voz kechmaydi. Aksincha, hamisha shu umid bilan yashaydi.
2-guruh.
Maqdur borincha qilurim sayi visoling, To tengrina bilmonki, ne taqdir qilibdur.
Tangri peshonamga nima yozganini bilmayman,
Lekin qazoyi qadar yetguncha-o‘lguncha uning bilan kurashish (visol harakatini qilaman, deydi.
Tahlildan so‘ng “Yulduzli tunlar” videofilmida ijro etilgan qo‘shiq video tasmadan qo‘yib beriladi.
O‘qituvchi: aziz o‘quvchilar! Bobur ijodi ummon bo‘lsa, darsimizda bir qatrasining jilvasidan bahramand bo‘lish bahtiga muyassar bo‘ldik.