Z. T. Nishanova, N. G. Kamilova, D. U. Abdullayeva, M. X. Xolnazarova


Ilm iy  ijodining  dastlabki  bosqichlari



Download 12,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet91/343
Sana31.12.2021
Hajmi12,64 Mb.
#270960
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   343
Bog'liq
Rivojlantirish psixologiyasi Pedagogik psixologiya Nishanova Z T

Ilm iy  ijodining  dastlabki  bosqichlari.

  Jan  Piaje  bolalarning  mi- 

yasi  rivojlanishiga  fizik  olam  ta ’sir  ko‘rsatadi,  deb  hisoblagan 

b o ‘lsa,  yosh  davrlarini  o ‘rgangan  rus  psixologi  Lev  Vigostkiv 

(1895—1934)  bolaning aql  idroki  rivojlanishiga  ijtimoiy  m u h itn in g 

o ‘rni  kattaligiga  urg‘u  bergan.  Piaje  bolalarni  yosh  olim lar  deb 

aytgan,  Vigotskiy  esa  ularni  yosh  shogirdlar  degan.  Bunga  ko‘ra 

o ta -o n a la r  yoki  tarbiyachilar  to m o n id an   bolalarga  biror  narsa 

o ‘rgatilsa  yoki  yangi  so'zlar  berilsa,  ularni  bolalar  o'zlashtirib 

idrokning  yuqori  bosqichlariga  o ‘tishlari  m um kin.  N u tq   va  ijti­

moiy  m u h itn in g   m u h im   qismlari  o ‘rgatilishi,  aql-idrokka  poyde- 

vor  yaratib  beradi.

J.Piaje  tadqiqotlari  bolaning  tafakkuri  va  nutqi  ham d a  uning 

mantiqi  va  dunyoqarashi  haqidagi  ta ’lim otini  rivojlanishida  butun 

davrni  tashkil  qilgan.  U lar  tarixiy  aham iyatga  egaligi  xususida

Jan  Piaje

154



L.S.Vigotskiy J.Piajening  ilk ishlaridayoq yozgan  edi.  Eng  muhi- 

mi  shundan  iboratki,  J.Piaje  bola  kattalarga  nisbatan  «esi pastli- 

gi»  va  kattalar  intellekti  bilan  taqqoslaganda  bolaning  tafakkuri 

miqdoriy  kamchlikka  egaligi  yondashuvidan  voz  kechib,  bolalar 

tafakkurini  sifat jihatdan  o‘ziga  xosligini  tadqiq  qilish  vazifasini 

birinchi bolib  qo'ygan1.  T. Simon laboratoriyasida ishlayotib yosh 

J.Piaje  bolalar  maktabgacha  tarbiya yoshidagilar  nutqiga  ko‘proq 

ahamiyat  qaratgan,  uni  ayniqsa  test  savollariga javob  berishida- 

gi  takrorlanuvchi  xatolar  qiziqtirgan  bolalar  bog‘chasi  sharoitida 

tadqiqot  o‘tkazilib,  unda  kuzatuvchilar  erkin  faoliyat  (rasm  chi- 

zish  yasash  yoki  o‘yin  davomida  bolalarning barcha  aytgan  fikr- 

lari  va bajaradigan  harakatlarini  tizimli  ravishda  qayd  qilib  bor- 

ganlar.  J.Piaje  taxminiga  ko‘ra,  bolalar  fikrlarini  ikkita  guruhga 

bolish  mumkinligini  ko‘rsatadi.  Suhbatdoshini javob  qaytarishi- 

ga  manfaatdorligi  xarakterlanadi,  uning  vazifasi  suhbatdoshga 

ta’sir  ko‘rsatish.

1.  Ijtimoiylashgan  nutq  darajalari  kategoriyalari  axborot,  tan- 

qid,  buyruq,  iltimos,  taqlid,  savol, javob.

2.  Egotsentrik  nutq  shakli  bo‘yicha  bu  fikrlar har xil  bo‘lishi 

mumkin takrorlash (exolaliya) monolog jamoaviy biroq umumiyli- 

gi  suhbatdoshining nuqtayi nazari  qandayligi,  uni tinglayotganli- 

gi bilan qiziqmay bola ayni damda nimani o‘ylayotgan bolsa shu 

haqida o‘z fikrini bildiradi.  Egotsentrik nutq vazifasi ta’sirliroqdir 

«Suhbatlashishdan qoniqish» harakatlarni kuzatilishi va ritmliligi 

J.Piaje  bolaning  erkin  nutqida  egotsentrik  nutq  hissasini  olchab 

ko‘rib,  ilk yoshda egotsentrik nutq koeffitsienti yuqoriligini  -75%,

6—7  yoshga  kelib  asta-sekin pasayishini  aniqlagan.  Ta’kidlarning 

oddiy  to‘qnashuvini  emas,  balki  tomonlarning  o‘zaro  tushuni- 

shi  va  tushuntirishga  manfaatdorligi  bilan  kuzatiladigan  nuqtayi 

nazarlar  almashinuvini  o‘zida  namoyon  qiluvchi bahs-munozara 

faqatgina  7—8  yoshga kelib  yuzaga keladi.


Download 12,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   343




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish