Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

Dizelning yonilg’i haydash nasosi 
yuqori bosim yonilg‘i nasosiga 
o‘rnatiladi va yonilg‘i bosimini 0.08—0.1 MPa bosimda ushlab turgan holatda 
yuqori bosim yonilg‘i nasosining o‘tkazuvchi (P shaklida) kanaliga uzatishni 
ta‘minlaydi. Dizellarda porshenli yonilg‘i haydash nasoslaridan foydalaniladi. 
Ular porshen (1), ishlov berilgan egarga prujinalar bilan zich siqib turiladigan 
kiritish (10) va haydash (3) klapanlari joylashgan korpus (2) dan tashkil topadi 
(110-rasm, a). 
Porshen korpusning yaxshi ishlov berilgan teshigida erkin harakatlanadi. 
Ishlash paytida porshenga, bir tomondan, prujina (11), ikkinchi tomondan, bir 
uchi turtgich (5) ga tayanadigan shtok (6) ta‘sir etadi. Nasosda yonilg‘ining 
haydalishi porshenning ikki yurishida sodir bo‘ladi. Yonilg‘i nasosi vali ayla-
nayotganida ekssentrik turtgich roligidan orqaga qaytadi va porshen prujina 
ta‘sirida pastga suriladi. Porshen tagidagi yonilg‘i haydash naychasiga siqib 
chiqariladi, undan mayin tozalash filtri orqali yonilg‘i nasosiga uzatiladi. Bu 
vaqtda porshen ustidagi bo‘shlikda siyraklanish hosil bo‘ladi, oqibatda yonilg‘i 
bakdan dag‘al tozalash filtri orqali o‘tib ochiq kiritish klapani (10) orqali na-
sosga yetib keladi (110-rasm, a). 
Yonilg‘i nasosi valining keyingi aylanishlarida ekssentrik turtkichi rolikni 
bosadi va porshen (1) prujina (11) ni siqib yuqoriga suriladi. Porshen tagida, 
siyraklanish hosil bo‘ladi, porshen ustida bosim ortadi. Bosim ta‘sirida kiritish 
klapani (10) yopiladi, haydash klapani (3) esa ochiladi va yonilg‘i porshen us-
tidagi bo‘shliqdan porshen tagiga oqib o‘tadi. Porshenning bu yurishi yordam-
chi yurish deyiladi. So‘ngra jarayon takrorlanaveradi. Haydash nasosining 
me‘yoriy uzatishi 1.5 l/daqiqa, yonilg‘i uzatish bosimi - 0,15 MPa. Korpus na-
sosida kiritish klapani ustida yonilg‘ini qo‘lda yuritmali haydash nasosi 
o‘rnatilgan. U silindr, porshen (9) va dastakli (8) shtokdan tashkil topadi. Bu 
nasosdan dvigatelni yurgizishdan oldin tizimni yonilg‘i bilan to‘ldirish va hav-
oni chiqarib yuborishda foydalaniladi. 

---