Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar



Download 7,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet148/252
Sana06.01.2022
Hajmi7,26 Mb.
#322513
1   ...   144   145   146   147   148   149   150   151   ...   252
Bog'liq
fayl 1625 20210826

 
Gruntlarning  mexanik  xossalari. 
Gruntlarning  mexanik  xossalariga 
ularning  mustahkamligi,  siqilishi,  surilishi  kiradi.  Gruntlar  tashqi  kuch  ta’siriga 
chidamliligi va mustahkamligi jihatidan bir-biridan farq qiladi. Gruntlarning tashqi 
kuch  ta’siriga  qarshilik  ko’rsata  olish  qobiliyati  ularning  mustahkamligini 
ifodalaydi.  Tog’  jinslarining  mustahkamligi  ularning  chegarasi  bilan  belgilanadi. 
Har bir gruntning o’ziga xos mustahkamlik chegarasi bo’lib, u tog’ jinsining kelib 
chiqishiga  va  tarkibiga  bog’liq.  Mustahkam  gruntlarga  magmatik,  metamorfik, 
kimyoviy  cho’kindi  tog’  jinslarining  ba’zilari  (dolomit,  ohaktosh  va  boshqa)  va 
sementlangan  cho’kindi  tog’  jinslari  kiradi.  Bunday  tog’  jinslari  ustiga  qurilgan 
inshootlar mustahkam bo’ladi.  
        Tashqi  kuch  ortgan  sari  tog’  jinsining  unga  qarshiligi  kamayib  boradi  va 
tashqi kuch miqdori ma’lum qiymatga yetganda, tog’ jinsi  o’zining bir butunligini 
yo’qotib  sinadi.  Shu  sababli  magmatik  va  metamorfik  hamda  kimyoviy  cho’kindi 
tog’ jinslarining mustahkamlik chegarasini aniqlash uchun ulardan silindr yoki kub 
shaklida  namuna  kesib  olinib,  press  ostiga  qo’yilib,  bir  butunligi  yo’qolguncha 
(singuncha)  siqiladi.Namunani  sindirib  yuborgan  ana  shu  kuch  qiymati  tog’ 
jinsining  mustahkamlik  chegarasi  bo’ladi.  Press  ostida  namuna  faqat  tik  holatda 
siqiladi.  Tog’  jinslarining  bunday  siqilishi  o’q  bo’ylab  siqilish  deyiladi.  Tog’ 
jinslarining tashqi kuch ta’siriga chidamliligi ularning mineralogik tarkibiga, ichki 
tuzilishiga, zarrachalarning o’zaro bog’langanlik darajasiga, yoriqlarining bor yoki 
yo’qligiga  hamda  nurash  darajasiga  bog’liq.  Tog’  jinsing  nurash  darajasi  qancha 
katta bo’lsa, ularning tashqi kuch ta’siriga chidamliligi shunchalik past bo’ladi.  


197 
 
 
        Qurilish tajribasi shuni ko’rsatadiki,magmatik va metamorfik tog’ jinslarining 
mustahkamlik chegarasi ancha yuqoridir. 

Download 7,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   144   145   146   147   148   149   150   151   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish