Z. N. Yulchiyeva kasbiy psixologiya

Tibbiy kasbiy tanlov
– tibbiy muolajalar orqali amalga 
oshiriladi: inson organizmining rivojlanishi, shakllanishi alohida 
funksional tizimlarni tekshirish orqali amalga oshadi.
•
Fiziologik tanlov
– insonning funksional holatini inobatga 
oladi: ishchanligi va charchash darajasi stress omillariga munosabati 
tavakkal sharoitlarda samarali tashkil qilish qobiliyati, kechki 
smenalar, axborotlarning noaniqligi va boshqalar kiradi. 
•
Pedagogik kasbiy tanlov
– ishchining maxsus bilimlarini 
shakllanganligiga baho berish orqali amalga oshiriladi, malaka va 
amaliyot kasbiy ko‘nikmalar tekshiriladi. 
•
Psixologik tanlovda
– verbal testlar va so‘rovnomalardan, 
metodik suhbatlardan foydalaniladi. Bu insonning qobiliyati, yo‘nal-
ganligi, kasbiy yo‘nalishi, motivatsiyasi, qiziqishlari va layoqatini 
tekshiradi. 
Kasbiy tanlov insonga mavjud faoliyatning yo‘nalishlari haqi-
da tavsiyalar beriladi, ularning psixologik, psixofiziologik, fiziolo-
gik xususiyatlari natijalari, psixologik, psixofiziologik, tibbiy 
diagnostikaga asoslangan bo‘ladi 
Hozirgi kunda shaxs oldidagi kasbiy tanlov jarayoni keng 
qamrovlidir. Shu bilan birga ushbu tanlovni cheklovchi qator 
sabablar mavjud. Ushbu omillar orasida shaxsga bog‘liq bo‘lmagan 
obyektiv va muayyan shaxs xususiyatlariga bog‘liq bo‘lgan 
subyektiv omillar ham mavjud. 
Obyektiv omillar
sirasiga eng avvalo, shaxsning sog‘lomlik 
darajasi kiradi. Ayrim shunday kasblar borki, insonning jismoniy 
salomatligiga muayyan talablarni qo‘yadi. Navbatdagi obyektiv 
omillar qatoriga ta’lim olish uchun moddiy ta’minlanganlik darajasi 
ham kiradi. Muayyan bir kasbni o‘zlashtirish hamda moddiy 
mablag‘ sarfini talab qiladi.
Subyektiv omillar
orasida shaxs qiziqishi muhim o‘rin 
egallaydi. Agar kasb qanchalik qiziqarli bo‘lsa, ushbu kasbni tanlash 
ehtimoli yuqori bo‘ladi. 

---

143