Z. N. Yulchiyeva kasbiy psixologiya

Nazorat uchun savol va topshiriqlar 
 
1.
Muhandis xodimining ijtimoiy ongi va uning asosiy 
funksiyalarini izohlang. 
2. Muhandis tizimida kasbiy qobiliyat va kasbiy mahorat 
qanday o‘rin tutadi? 
3. Kasbiy buzilishning sabablari va ularni hal etish yo‘llari 
qanday? 
4. Kasbiy buzilishning oldini olish uchun nimalarga e’tibor 
berish kerak? 

---

141 
VII. KASBIY TANLOVNING UMUMIY MASALALARI VA 
UNING TUZILISHI 
 
Reja 
1. Kasbiy tanlov tushunchasining mohiyati. 
2. Kasbiy tanlovga ta’sir etuvchi omillar.
3. Kasbiy tanlov psixologik tomonining asosiy vazifalari. 
 
1. Kasbiy tanlov tushunchasining mohiyati 
Kasb-jamiyatga zarur bo‘lgan faoliyatning tarixan yuzaga 
kelgan shakllaridir. Uni bajarish uchun inson bilim, ko‘nikma va 
malakalar yig‘indisiga mos keluvchi qobiliyat va kasbiy muhim 
sifatlarga ega bo‘lish lozim
. 
Kasb (aniq bir kishi nuqtayi nazaridan)-
bu faoliyat bo‘lib, uning yordamida ushbu shaxs jamiyat hayotida 
ishtirok etadi va bu unga yashash uchun zarur bo‘lan moddiy 
vositalar asosiy manbai bo‘lib xizmat qiladi. Shuningdek, u shaxsiy
 
o‘zini o‘zi amalga oshirishning vositasi ham hisoblanadi. 
Mutaxassislik
– kasb ichidagi kasbiy faoliyat ko‘rinishlaridan 
biridir. Biroq birmuncha qisman, oraliq natijalarni erishishga 
yo‘nalgan (muhandis-tadqiqotchi, muhandis-o‘qituvchi, muhandis-
konstruktor). 
Professionallik –
ahamiyatli kasbiy natijalarga erishish va 
faoliyatini yuqori darajada amalga oshirish imkonini beruvchi, 
psixik sifatlarni zarur me’yoriy to‘plamiga ega bo‘lgan shaxsning 
ichki tavsifnomasidir. 
Har qanday holatda ham shaxs kasb tanlash jarayonida 2 ta 
savolga to‘qnash keladi va unga javob berishga harakat qiladi. 
Xususan, tanlayotgan kasbim menga qay darajada to‘g‘ri keladi 
yoki men tanlagan kasbimga mosmanmi? Boshqacha qilib aytganda, 
menga tanlagan kasbim qay darajada yoqadi? Menda ushbu kasbga 
nisbatan layoqat, qobiliyat, imkoniyatlarim yetarlimi? Yuqoridagi 
savollarga javob berish shaxs kasbiy ta’limining samaradorligini 
bildiradi va kelgusidagi muvaffaqiyatli faoliyatini ta’minlaydi.

---

142 
•
Kasbiy tanlov
– insonning aniq kasbga, ish joyiga 
yaroqliligini aniqlovchi omildir. Kasbiy tanlov 4 jihat bo‘yicha 
farqlanadi: tibbiy, fiziologik, pedagogik, psixologik. 
•