Z ibodullayev

18-rasm  (А,  В,  V).  Yarimsharlararo  optik  impulslarni  о ‘tkazish 
mexanizmlarini  organish  uchun  mushuklar  bilan  Sperri  o'tkazgan 
tajribalar  (1964).
  A   —  bitta  ko‘z  bog'liq  b o ‘lsa-da,  impulslar xiazm a  orqali 
ikkinchi  yarim  sharga  o'tkaziladi;  В  —  agar  bir  ko'zni  bog‘lab,  xiazm ani 
kesib  qo'ysa  ham,  impulslar  targ'il  tana  orqali  ikkinchi  yarim  sharga 
uzatiladi;  V  —  bir  ko‘zni  bog'lab,  xiazm a  va  targ'il  tana  kesib  q o ‘yilsa, 
k o‘ruv  impulslari  ikkinchi  yarim  sharga  o ‘tm aydi,  ya’ni  bir  k o‘zdan  qabul 
qilingan  im puls  miyaning  o ‘sha  tom on dagi  yarim  shariga  tushadi,  xolos.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ikkala yarim sharda ham  qabul qilinadi 
(A).
 Tajriba xiazmaning ichki 
tolalari kesib qo'yilib o'tkazilganda ham, bitta ko‘z orqali yuborilgan 
impulslar  miyaning  ikkala  yarim   sharida  ham  aks  etgan.  Chunki 
miyaning  bir  yarmiga  tushgan  ko‘ruv  impulslari  qadoqsimon  tana 
orqali uning  ikkinchi yarmiga uzatiladi  (
В
).  Keyin tajriba xiazmani 
ham ,  qadoqsimon  tanani  ham   kesib  qo‘yib  o'tkaziladi.  Buning 
natijasida bir yarim sharga uzatilgan ko'ruv impulslari ikkinchi yarim 
shaiga o ‘ta olmaydi 
(V).
  Demak,  qadoqsimon tana orqali axborotlar 
bir yarim  shardan  ikkinchisiga  o ‘tib,  bosh  miya  po‘stlog‘ida  xotira 
izlarini  qoldirar  ekan.
Shunga o ‘xshash tajribalar maymunlarda ham o'tkazilgan.  Ularda 
o'ziga xos «shaxsiyatning ikkiga bo'linishi» yuz bergan.  Ushbu tajriba 
o‘tkazilgan maymun bir ko‘zi bilan ilonga qarab turib,  undan qo‘rq- 
qan bo‘lsa, ikkinchi ko‘zi uni ko'rganda,  qo'rqm ay qarab turavergan.
X otiraning  keskin  buzilishi  gippokamp  va so‘rg‘ichsimon  tana 
zararlanishlaridahamyaxshi o ‘rganilgan. Gippokamp  ikki tomonlama 
olib tashlangan  bemorga bir necha topshiriqlarni  eslab  qolish taklif 
etilganda,  ularni  osongina  esda  saqlagan.  Lekin  bir  necha  daqiqa 
o ‘tgach,  ularni  mutlaqo  unutib  yuborgan.
Z.R.Ibodullayev  ko‘ruv  do'ngligiga  (talamusga)  qon  quyilgan 
N .  ismli bem orni 5 yil mobaynida  (2001—2007)  kuzatib keldi.  U nda 
insultdan  keyingi voqea va hodisalar tez fursatda unutiladigan bo‘lib 
qolgan  edi,  y a ’ni  u  h o zirgina  b o'lib  o ‘tgan  voqealarni  5—10 
daqiqadan keyin mutlaqo unutib yuborardi.  Lekin bemor insultgacha
b o ‘lgan  barcha  voqealarni  eslab,  so‘z- 
lab berardi.  Bemor uni ikki yildan buyon 
nazorat  qilayotgan  vrachning yuz  tuzi- 
lishini,  yoshini,  ismini  va  berilgan  t^v- 
siyalarni esida saqlab qolmasdi.  Bemorni 
tekshirib  b o ‘lgandan  keyin,  u  bilan 
vrach nima ishlar qilganligi so‘ralsa,  5— 
10  daqiqadan  keyin  hech  birini  aytib 
bera olmasdi,  ya’ni axborot  tezda unu- 
tilardi.  Bu  holat  Korsakov  amneziya- 
sining  bir  klinik  ko‘rinishidir.  Bemor 
bosh  miyasining  kompyuter  tomogra- 
fiyasi  19-rasmda keltirilgan.
Xotira jarayonini ta ’minlashda po‘st- 
loq osti  tuzilmalarining  ham  roli  katta.