|
R a q s m ashqlari
R aqs elementlari asosida turli yurishlar, aerobika-ritm ik gimnas-
tika v a boshqa harakatlardan iborat.
R aqs elem entlari jism oniy tarbiyada yetakchi rol o ‘ynaydi. Ular
qaddi-qom atni yaxshilash, yaxshi kayfiyatni hosil qilish, ritmik
harakatlarni shakllantirish, estetik harakatlami tarbiyalash, harakat
faolligini oshirish vazifalarini bajaradi. Shuning uchun raqs mashqlari
katta tanaffuslarda m usiqa j o ‘rligida raqsga tushish elem entlari va
harakatlari bilan olib borilsa m aqsadga muvofiq bo ‘ladi. R aqs mashqlari
elem entlari jism oniy tarbiya dars jarayonida yoki o ‘quv darsdan tashqari
vaqtda o ‘rganiladi.
Juft-juft boMib raqsga tushish (Chex xalq m usiqasi) (3-rasm).
M usiqaning 1-qismi 1-8 taktlar. Bolalar har bir hisobga qadam tashlab
doira b o ‘ylab harakatlanadilar. M u siq a tamom bo‘lishi bilan bir-birlariga
qarab turadilar.
M usiqaning 2-qismi 9-takt. U ch marta chapak chaladilar 10-takt.
Q o‘llarn¡ belga q o ‘yib o ‘ng, chap, o ‘ng oyoq bilan uch m arta polni
tapillatadilar.
ll-ta k td a
9-takt
takrorlanadi,
12-taktda
10-takt
takrorlanadi. Shundan so ‘ng y an a oldingidagidek harakat takrorlanadi.
M etodik k o ‘rsatmalar. R aqs o ‘rganishdan oldin tayyorlovchi
m ashqlar bajariladi. B olalar ju f t b o ‘lib m a’lum intervallam i saqlagan
holda doira yasab turishni m usiqasiz o ‘rganadilar. Navbatm a-navbat
aniq chapak chalishni, oyoqlam i tapíliashtirishni, ju ft-juft bo‘lib
aylanishlarini (sherigining o ‘n g yoki chap qo‘lini ushlagan hoida)
y o ‘nalishlarini m ashq qiladilar.
3-4 sin f o ‘quvchilar bilan harakatli o ‘yinlam i tanaffus paytida
o ‘tkazish xususiyatlari haqida gap borganda, asosiy e ’tibo r bolalam ing
m ustaqilligini tarbiyalashga qaratilishi zarur. Bu sinflar uchün shunday
harakatli o ‘yinlar tanlanadiki, b u n d a o ‘quvchilar o 'z la ri m ustaqil
ravishda bajara olsinlar va tashabbuskorlik k o‘rsatsinlar. B unda rahbar
shaxs bolalarga o ‘yinni tashkil etishga yordam beradi, zarur b o ‘lsa
hakam lik qiiadi, 4-rasm.
4-sinfdan boshlab o ‘g ‘il va qiz bolalarning qiziqishlari va harakat
imkoniyatlari nisbatan o ‘zgara boshlaydi. Shuning uchun asosiy o ‘yinlar
bilan bir qatorda o ‘g ‘il va qiz bolalar uchun maxsus o ‘yinIar tanlanishi
zarur. Q oida bcTyicha tanaffusda bolalar o ‘zlariga tanish b o ‘!gan
o ‘yinlam i o ‘ynaydilar. Agar rah b ar yangi o ‘yinni tavsiya etsa, oldin
o ‘yin qoidalarini tushuntirish v a o ‘yinni borishini kuzatish lozim.
T anaffuslarda ayrim komandali v a guruhli o ‘yinlam i tavsiya etish
m umkin. Masalan, quyidagi kom andali o ‘yin!ami tavsiya qilinadi: “ Kun
va tun”, “Ovchilar va o ‘rdaklar” v a h.k.
G uruhli o'yinlar: “Bo‘sh o ‘rin ”, “0 ‘radagi b o ‘ri”, “ H arakatlanuv-
chi nishon” va shu kabilar.
K atta
tanaffuslarda
“ R o ‘m olchani
ol”
harakatli
o ‘yinini
o ‘tkazishning tavsiya etish m um kin. “ R o ‘molchani ol” o ‘yim ning asosiy
m azmuni
shundaki, biror-bir balandlikka osilgan,
y a’ni
daraxt
shoxchasiga yoki gimnastik d evor zinalariga osib q o ‘y ilgan r o ‘m olchani
sakrab olish. R o‘molchani shunday osish kerakki, asta-sekin uni
yuqorilatish mumkin bo‘lsin, bu ning uchun kichik arqonchadan
foydalanish. Birinchi balandlikni shunday tanlab olinadiki, bu nda bola
ro‘m olchani olishi uchun hech b o ‘lm aganda 10 sm. balandlikka
sakrasin. Keyin bu balandlik orttirib boriladi, b a ’zi bo lalar bu
balandliklarda ro‘molchani ola olm aydilar har bir harakat qilishda
ro ‘m olchani oladigan bolalar soni kam ayib boradi va natijada g ‘olib
chiqadigan bitta bola qoladi.
3-4 sin f o ‘quvchilari didaktik hikoyalar davom ida harakatlar
bajarishga o ‘rganadilar o ‘qituvchi m a ’lum m azm undagi hikoyani
aytayotgan paytida bolalar shu hikoya mazm uniga m os keladigan
harakatlam i (yurishda, yugurishda, tirm ashib chiqishda v a boshqalarda)
ifodalaydilar. Bu harakatlar tem atik m azm unda va sh e’r shaklida
bo‘lishi m aqsadga m uvofiqdir, hikoyalar tem asi turlicha b o ‘lishi
mumkin:
“Poxodda”, “0 ‘rm onda”,
“ Kun tartibi”,
“ Sayrda”
va
boshqalar.
K atta tanaffus davomida shashka o ‘yinlari, m usobaqalar o ‘tkazish
mum kin (6-rasm).
Tanaffuslarda
o 'tk azilad ig an
harakatli
o ‘yinIam i
nostandart
qurollar b o 'lg an joyda o ‘tkazishni tavsiyaetiladi.
“ Poxodda”, 1. Bolalar m aydon chetidan kolonna bo ‘lib yuradilar.
U lar o ‘z yurishlarini boshlovchi o ‘qiyotgan hikoya mazm uniga
m oslashtiradilar: “B iz hozir say rg a chiqamiz, so‘qm oqlar orqali o ‘rmon
ichiga kirib boramiz, q o cllarni o rqaga qo‘yib, bif»birimizning ketimizdan
yurib boram iz”, deb harakatlanadilar.
2. 0 ‘quvchilar nostandart qurollar oldiga borib, qoMlarini yon
tom onga uzatadilar: “M ana oldim izda to ‘siq paydo b o ‘ldí, biz shu
to ‘siqdan oshib o ‘tish¡m iz kerak, buning uchun q o ila m i yon tomonga
k o 'tarib , to csiq oldiga m ardona boram iz”,
3. B olalar skam eyka ustidan oyoq uchida bir-birining ketidan yura
boshlaydilar.
Shunda “H am m am iz oyoq
uchida bir-birim izning
ketim izdan skam eyka ustidan sekin yurib, to ‘siqdan oshib o ‘tdik”
deyiladi.
4. B olalar yana qaytadan maydon bo‘ylab yuradilar. So‘ng
tizzalarini baland k o ‘tarib yuradilar, “So‘qmoq
b o ‘yicha yana yura
boshlab, to ‘satdan ariqchaga d u ch keladilar. Nahotki, biz orqaga
qaytam iz? Y o‘q shu ariqcha ustidan sakrab o ‘tam iz”.
5. B olalar m aydon b o ‘y la b har xil mevalarni y ig ‘ayotgandek
oldin ga engashib turlicha harakatlanib yuradilar, ohista o'tiradílar
“Q ara, qanday chiroyli gullar, m evalar, ulardan yig ‘ib olam iz va ahil
b o ‘lib, ohista o ‘tiram iz va tezda turam iz”.
6. B olalar kattalam ing signali bo‘yicha to ‘xtaydilar orqaga
buriladilar va m aydon b o ‘y lab qarama-qarshi tom onga yuguradilar
“ Y a’n a s o ‘qm oq yo‘lga chiqdik, ozgina hordiq chiqaram iz orqaga
o ‘girilib yuguram iz”.
7. B olalar yurishga o ‘tadi!ar, “Endi biz yayrab bo ‘Idik, o ‘yinlam i
o ‘y n ad ik ” . H am m am iz bir qatorga turib uylarimizga y o ‘l olamiz.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
