Z. E. Azimova adu, Maktabgacha ta’lim fakulteti dekani, P. f d., dotsent

Debil-aqli zaiflikning yengil darajasi	№ 317
Yordamchi maktabning 9 yillik dastur materiallarini muvaffaqiyatli egallaydilar. Bu bolalar yordamchi maktabni bitirish bilan birga ma’lum mutaxasisslikni ham egallaydilar. (Ular ko‘pincha o‘qishni ommaviy maktabning 1-sinfidan boshlaydilar, lekin elementar savodni egallay olmaganliklari sababli davom ettira olmaydilar)
2	Imbetsil- o‘rta darajadagi aqli zaiflik	№ 318	Imbetsil bolalar ommaviy tarzda ta’limga jalb etilmaydi. Bu toifa bolalarining ba’zilari yordamchi maktablarda tajriba tarzida o‘qitiladi. Bunday bolalarnining bilim olish darajasi chegaralanganligi sababli o‘qishni davom ettira olmaydilar, hayotga mustaqil moslasha olmaydilar.
3	Idiot- aqli zaiflikning og‘ir darajasi	№ 319	Ular umuman ta’limga jalb etilmaydi. Bu toifa aqli zaif bolalari Ijtimoiy ta’minot Vazirligiga qarashli «Muruvvat uylari»da saqlanadilar. Ular hatto-ki elementar o‘z-o‘ziga xizmat qilish malakalarini ham egallay olmaydilar.

Hozirgi kunda maxsus muassasalar o‘zlarining yuzaga kelish, rivojlanish, takomillashishda ma’lum tarixiy yo‘lni bosib o‘tdi. 1930- yillardan boshlab turli joylarda 4-8 yoshli aqli zaif bolalar uchun bog‘chalar, 8-15 yoshlilar uchun esa o‘quv-ishlab chiqarish korxonalari tashkil etila boshlandi. Respublikamizda nuqsonlilarga yordam 3 yo‘nalishda: xalq ta’limi, sog‘liqni saqlash va ijtimoiy ta’minot bo’limlari orqali olib borilmoqda.
Aqli zaif, qulog‘i og‘ir bolalar 7-8 kishidan iborat bo‘lgan maxsus sinflarda ta’lim oladilar. Og‘ir nutq nuqsonlari bor bolalar uchun xalq maorifi vazirligi qoshida maktabgacha yoshdagi bolalarga mo‘ljallab nutq bog‘chalari yoki bolalar bog‘chalari qoshida nutq guruhlari tashkil etilgan. Bu turdagi maxsus bog‘chalarning asosiy vazifasi nutq kamchiliklarini iloji boricha barvaqt aniglab, ularni bartaraf etish va shu yo‘l bilan nutq nuqsonlarining og‘irlashib ketishiga yo‘l qo‘ymaslikdir.
Xalq ta’limi vazirligi qoshida aqli zaif bolalar uchun maxsus bog‘chalar tashkil etilgan bo‘lib, bu erga bolalar 4 yoshdan qabul qilinadilar. 7 yoshga to‘lganda esa ular yordamchi maktablarga yuboriladi. Yordamchi maktab-internatlar, aqli zaif bolalar bog‘chalarida barcha ta’lim-tarbiyaviy ishlarni amalga oshiruvchi, tashkil etuvchi o‘qituvchi tarbiyachilar – oligofrenopedagoglar deb yuritiladi.
Oligofrenopedagoglar o‘qituvchi, tarbiyachi, psixolog, ilmiy bo‘lim mudiri, tarbiyaviy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari, direktor vazifasida ishlashi mumkin. Oligofrenopedagoglar o‘quvchilarni atroflicha pedagogik o‘rganishi asosida butun ta’lim-tarbiya ishlarini rejalashtiradi, ularni jismoniy va ruhiy nuqsonlarini tuzatadi, harakat sistemalarini to‘g‘rilab boradi, bilish faoliyatlarini shakllantiradi, xulq-atvor normalarini tarbiyalab boradi.