Óz betinshe jumisí

Bahadır hám Suxrab
Óz jobaları joq qılıw bolǵanınan, quyash taǵı porlayotgan Irannıń tazadan gullep-jasnawınan ǵázeplengen Axriman ǵázepin onıń barlıq hiyle-focusların joq etken qaharmanǵa qaratadı hám jaǵdaynı sonday quramalılastırıwǵa muvaffaq boladı. Suhrab, Turanda tuwılǵan Bahadırnıń balası Turanlıqlardı Iranǵa jetekleydi. Áke balasın teńimay, onı duelda óltiredi. Qanjarı menen óltirilgen márt jigit atasın tabıw ushın urısqa ketken balası ekenligin bilgen Bahadırnıń kewilin sózsiz qayǵı óz ishine aladı. Biraq táǵdirdiń salmaqli zarbasidan keyin de danıqlı Firdavsiy Bahadır múqaddes Iran jurtınıń qorǵawshısı bolıp qalıp atır.

Bahadır Suxrabga motam tutadı.

Fidavsiynıń “Shaxnama”
miniatyurasi
Axrimanning jawızlıǵı tez arada jańa pitne oylap tabadı. Siyovush (“Qara kóz”, Avest.- Syavarshan), “Shaxnama”ning taǵı bir ullı qaharmanı, Bahadır barlıq áskeriy mártlikti uyretgen Kay-Kavus balası, kewili pákize, sırtqı kórinisi gózzal, Axriman kekiniń jábirleniwshisi boladı. Siyovushning ógey sheshesi Rudoba onıń muhabbatsın biykarlaw etkeninen ǵázeplenıp, onı pitne hám dóhmet menen joq etiwshi boladı. Lekin Siyovushning pákligi ótirik tórin buzadı. Keyin onıń basına taǵı bir qáwip tústi. Bahadır hám Siyovushdan qorqıp Afrasiyob Iran menen kelisiwshilik tuzdi. Jawız máslahátke aldangan Key-Kavus urıstı dawam ettirmoqchi bolıp, balasınan bul sózdi buzıwdı talap etedi. Siyovush qıyanattı qáhár menen biykarlaw etedi. Áke óz talabın talap etedi, Siyovush bolsa Afrosiyobga qashıp ketedi. Turan patshası onı kewillishilik menen qabıl etip, qızına nekelab beredi hám aymaqtı óz múlkine beredi.
Siyovush. Fidavsiynıń “Shaxnama”sına
miniatyura. 17-ásir
Biraq Siyovushdin baxti qızǵıltzorlar, sayalı baǵlar arasında qurǵan sarayda uzaq waqıt jilmaydi. “Shaxnama” ráwiyatında Iran qaharmanınıń qaharmanlıǵı hám uqıpına háwes etken Afrasiyobning úkesi Gersiviz patsha kewilin Siyovushning dushpanları menen munasábette ekenliginen shubha menen tolıqtırıwı hám Siyovushning sonday deydi. ol qáwip astında jáne onı shaǵılısıwǵa ko'ndiradi. Turanlıqlarnıń bir otryadi onı poylab jatıw ushın jolǵa qoyıldı ; ol asirga alınadı hám Gersivs onıń basın kesip taslaydı.
Bul jańa jınayat ashshı urıstı keltirip shıǵaradı. Ǵázeplengen Bahadır Siyovush ushın ósh alıw ármanı menen bel baylanıstıradı. Firdavsiy jeńiliwge dus kelgen Afrasiyobning Shın mámleketi teńizine qanday qashıwı kerekligini suwretleydi. Balası da Siyovushdek o'ladi, Turan qattı wayran boladı.
Iran taxti otırǵanda urıs jáne de kúshayadi Kay-Xosrov, Siyovushning balası, ákesi opatınan keyin tuwılǵan, táqiplerden jasırınǵan hám qoyshılar qolında tárbiyalanǵan. Xalıqlarnıń gúresi úlken kólemde boladı : kóplegen patshalar óz áskerlerin Turanlıqlar járdemine baslap baradılar, pútkil Orta Aziya Iranǵa qarsı birlesedi. Aftidan, Kay-Xosrov áskeri kóplegen dushpanlar tárepinen basıp alınadı. Lekin Bahadır taǵı saltanatni qutqaradi. Onıń dushpanlar menen jangi qırıq kún dawam etedi. Olar onıń aldında dúbeley qozǵatǵan bultlar sıyaqlı tarqalıp ketiwedi. Afrasiyob óz kúshine qarsı tura almaydı, uzaq gúreslerden keyin onıń basına ósh semseri túsedi. Ólimdi hám mákkar Gersivezni túsinedi. “Shaxnama”ning jeńimpaz qaharmanları óz watanlarına qaytıwıp atır. [10]