‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

d) Harakat.
M a te r iy a n in g a so siy y a s h a s h u s u li, m a v ju d lik s h a k li — 
h a r a k a td ir , c h u n k i m a te riy a n in g h a r q a n d a y k o ‘r in is h in in g
yaxlitligi h a ra k a t tufayli saq lan ad i. A g ar h a ra k a t b o ‘lm a g a n d a edi, 
h a r q a n d a y jism n in g tark ib iy q ism larin i tu ta s h tirib tu ru v c h i o 'z a ro
t a ’sir k u c h la ri h a m b o ‘lm a g a n b o ‘la r e d i, n a tija d a , h e c h b ir 
n a rsa n in g b u tu n lig i, yaxlitligi, ta rtib i sa q la n m asd i. B iz, a tro fi- 
m izdagi n a rsa larn i h a ra k a t tufayli, y a ’ni u larg a y o ru g ‘lik n u rla ri 
u rilib , b izn in g k o ‘zim izga tu sh g an lig i u c h u n k o ‘ram iz. H a ra k a t, 
y a ’n i h a v o te b r a n is h la r i q u lo q la r im iz g a to v u s h t o ‘lq in la r in i 
yetkazadi va biz eshitam iz. H arak at tufayli a to m la r va m olekulalarda 
o ‘zg arish lar so d ir b o ‘ladi, o ‘sim lik lard a m o d d a la r a lm a sh in a d i, 
energiya va axb orot u zatilad i, h a y v o n o t o lam i va in so n m u h it bilan
alo q ad a b o ‘ladi, jam iy a t rivojlanadi. H a ra k a t tufayli Q uy osh n u rlari 
Y erga yetib keladi, d a ry o la rd a suv o q a d i, o 's im lik la r o ‘sadi, fasllar 
a lm a sh in a d i. Q uyosh sistem asi, g a la k tik a m iz va b u tu n K o in o td ag i 
h ay o tiy ja ra y o n la r d av o m etad i.
H a ra k a t, b ir to m o n d a n , m o d d iy jis m la rn i ta s h k il e tu v c h i 
e le m e n tla r va tu rli jis m la r o 'rta s id a g i a lo q a d o rlik la m in g natijasi 
b o ‘lsa, b o sh q a to m o n d a n esa, u la rd a r o ‘y b e ru v c h i o ‘zgarishlar 
sifatida so d ir b o 'la d i.
115

---

H a ra k a tn in g b ir-b irid a n farq q iluv ch i b ir q a n c h a shakllari 
m av ju d d ir. H a ra k a t sh a k lla rin i tu rk u m la sh falsafada m u h im d ir.