‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Bobil ossurlar hukmi ostida (m .av.VIII-VI asrlar). 
M.av. 
IX
asr oxirlarida ossur qo'shinlari Bobilga bostirib kirib, uning shi­
moliy hududlarini egallay boshlaydilar. M. av. 
VIII 
asr o'rtalarida 
Ossuriya podsholari Bobil shahriga ham xav f sola boshlaydi. M. 
av. 744-yilda Tiglatpalasar 
III 
Bobilga bostirib kirib, xaldeylarga 
qattiq zarba berib. Sippardan Fors q o ltig 'ig a ch a b o ig an joylam i 
egallab, o'zini “Shumer va Akkad podshosi'’, deb e ’lon qiladi. 
у
M. av. 729-yilda Tiglatpalasar 
III 
Bobilni bosib oladi. Shundan 
so'ng Bobil o ’z mustaqilligini yo'qotib. Ossurga qaram bo'lib qola-’
153

---

di. Ammo Sargon 11 davrida ossurlar Bobilni o 'z q o ilarid a saqlab 
qola olmaganlar. Bit-Yaxin qabilasining sardori Marduk-apla-iddin
II Bobilni egallab. o'zini mamlakat shohi deb e'lon qiladi.
U elamliklar bilan ittifoq tuzib. ossurlarga qarshi kurashaja- 
gini e ’lon qiladi. M. av. 720-yilda Dyer qal’asi yonida elamliklar 
ossurlar bilan urush harakatlarini boshlab yuboradilar va xaldey 
qo'shinlari yetib kelmasdanoq ossur qo'shiniarini tor-mor qiladilar. 
Bu g'alaba xaldey sardoriga katta imkoniyat ochib beradi. U m. av. 
721-710-yillarda Bobil taxtini o 'z qo'lida tutib turadi.
Ammo m.av. 710-yilda Sargon II Elamga yana g'olibona 
yurish qiladi, so'ng Bobil tomon qo'shin tortadi. Xaldey sardori 
dastlab Bobil janubiga chekinib, so'ng Bit-Yaxinga qocbib ketadi.
M.av. 709-yilda Sargon II Bobilni qo'lga kiritadi. M.av. 705- 
yili Sinnaxerib Ossuriya taxtiga o'tirgach. Marduk-apla-iddin o 'z 
atrofiga Iudeya, Tir, Arvad va Askalon kabi Finikiya shaharlarini 
to'plab ular bilan ittifoq tuzib, ossurlarga qarshi kurash boshlay­
di. U m. av. 703-yili Bobilni egallashga muvaffaq bo'ladi. Ammo 
Bobilni o 'z qo'lida uzoq tutib tura olmay, ossurlar borolmaydigan 
Bit-Yaxinning botqoqlik yerlariga chekinadi.
M.av. 692-yilda bobilliklar Elam, Zagros va aramey qabilalari 
bilan ittifoq tuzib ossurlarga qarshi qo'zg'olon ko'taradilar. Ikki 
tomon o'rtasidag hal qiluvchi jang Dajla (Tigr) daryosi bo'yidagi 
Xalula degan joy da b o iib o'tib. ikki tomondan ham ko'p odam 
qiriladi. Ikki tomon ham hal qiluvchi g'alabaga erishmaydilar.
M. av. 690-yilda Elam podshosining shol bo'lib qolganini eshit- 
gan Sinnaxerib Bobilga yana qo'shin tortib. uni qamal qiladi. Sha­
harda ochlik boshlanadi, oziq-ovqatlarning narxi 75 martaga qim- 
matlashadi, shahar ko'chalari odamlar o'ligiga to'lib ketadiki, hatto 
ulami ko'm ishga imkon ham boim aydi. M. av. 689-yil aprel oyida 
Bobil Sinnaxeribga taslim bo'ladi. Ossur shohi aholidan qattiq o 'ch
olib, shahar aholisi va ibodatxonalarining boyliklari talon-taroj 
qilinadi. Shahar butunlay vayron qilinib, Bobil Ossuriya davlatiga 
qaram bo‘lab qoladi.
Ossuriyaning yangi podshosi Asarxaddon Bobilni qayta tiklab. 
o'lishidan oldin 669-yili Ossuriyani o 'z o'g'illariga bo'lib be-
154

---

radi. Ossuriya uning o 'g 'li Ashshurbanipalga, Bobil esa qaram 
mamlakat sifatida Shamash-Shum-Ukinga tegadi. M.av. 652-yil 
Shamash-Shum-Ukiti akasi Ashshurbanipalga qarshi Misr, Suri­
ya, Elam, xaldey. aramey va arab qabilalari bilan yashirin ittifoq 
tuzib Ossuriyaga qarshi q o 'zg 'o lo n ko'taradi. Shu yili ittifoqchilar 
qo'shini bilan Ossuriya qo'shinlari o ‘rtasida Dyer qal’asi yaqinida 
qattiq jang b o iib o'tadi. Jangda har ikki tomon ham hal qiluvchi 
g'alabaga erishmaydilar.
Ossurlar saroy to'ntarishi va ichki qarama-qarshiliklarni ishga 
solib, elamliklarni kurashdan chetlatadilar. Endi boshqa ittifoqchilar 
ham qo'zg'olonchi bobilliklarga jiddiy yordam berolmaydilar. 
Ossurlar Bobilni uch yil qamal qilib, nihoyat uni m.av. 648-yilda 
ishg'ol qiladilar. Q irg'in-barot urushda shaharning so‘nggi 
himoyachilari qirib tashlanib. Shamash-Shum-Ukin ham o'ldiriladi. 
Shahar xarobaga aylantiriladi. Ashshurbanipal o'zining g ‘olibona 
urushidan so'ng Bobilda mavqeyini tiklab, mustahkamlaydi.