‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Navuxodonosor II. 
M. av. 605-yili Nabopalasar vafot etgach, 
o 'g i i Navuxodonosor Bobil podshosi deb e'lo n qilindi. U tarix- 
da Navuxodonosor 11 nomi bilan mashhurdir. U taxtga o'tirgach 
harbiy harakatlarni boshlab, m. av. 605-yilda Finikiyaning Askalon 
shahrini, 598-yilda Shimoliy Arabistonni va undan o'tgan karvon 
yo'llarini qo'lga kiritadi. M. av. 597-yilda Bobil shahri Iudeya va 
uning markazi lyerusalim (Quddus) shaharlarini olib, uning 3000 
aholisi asir qilinib, Bobilga havdab ketiladi.
Ammo g'arbda vaziyat keskinligicha qolmoqda edi. Misrliklar 
Finikiyaning Gaza, Tir-Sidon. Iudeya va boshqa shaharlarini bo- 
billiklarga qarshi qo'zg'olon ko'tarishga undamoqda edilar. Bobil 
qo'shinlari misrliklarni orqaga chekinishga majbur qiladi. Iyeru- 
salim (Quddus) ikki yillik qamaldan so'ng m. av. 587-yil bobil­
liklar tomonidan bosib olinadi.
Navuxodonosor II ludiya podsholigini yo'q qilib, uni Bobilga
qo'shib oladi. Minglab yahudiylar asir qilib haydab olib ketiladi
156

---

va butun M esopotamiya shaharlariga, shuningdek, Bobil shahriga 
tarqatib yuboriladi. Shundan so'ng bobilliklar Tirni qamal qilib, uni 
13 yildan so iig 574-yili ishg‘ol qiladilar.
Navuxodonosor 
II 
davrida Bobil podsholigi iqtisodiy va 
madaniy jihatdan gullab-yashnaydi. Bobil Qadimgi Sharqdagi 
aholisi ko'p (200000) shaharlardan biriga aylanadi. Mazkur davrda 
Bobilda, Bibliyada tilga olingan "Bobil minorasi”, “Osma b o g '” va 
boshqa inshootlar quriladi. Shahar qalin mudofaa devori bilan o'rab 
olingan bo'lib, devor tashqarisi suv to'ldirilgan xandaq bilan o'ral- 
gan edi. Shunday qilib Nabopalasar va Navuxodonosor 
II 
davrida 
Bobil Old Osiyodagi eng kuchli, qudratli davlatga aylanadi.
Nabonid va Bobil podsholigining qulashi. 
Navuxodonosor 
II
o ‘limidan so'ng (nr. av. 562) ruhoniylar va amaldorlar davlat ishla­
riga aralashib, uni bo'shatishga harakat qilganlar. Uzoq davom 
etgan o ‘zaro kurashlardan so‘ng ruhoniylar N a vux udonosor n i n g 
o 'g 'li Nabonidni taxtga o'tkazadilar. U mamlakatni m. av. 556 — 
539-yiJlarda boshqaradi.
Nabonid davrida Bobil bilan Midiya orasidagi munosabat buzi- 
ladi. Hatto Midiya shohi Astiag o 'z qo'shinlarini Xarrandan cha- 
qirib oladi. M. av. 553-vili Nabonid qo'shinlari Xarranni bosib 
oladi. Shu davrda Bobil qo'shinlari Markaziy Arabistonning shi­
moliy qismidagi Tayma shahrini bosib oladi. Nabonid o 'z qaror- 
gohini Tavmaga ko'chirib, o 'g 'li Bel-sharutsuruni (Valtasar) Bo- 
bilni boshqarishga qoldiradi. Nabonid g'arbda harbiy ishlar bilan 
band bo'lgan bir vaqtda Bobilning sharqiy chegaralarida Midiyani, 
Lidiyani va Hindistongacha b o ig a n hududlarni bosib olgan Eron 
davlati kuchayib bormoqda edi. Shu davrda Bobil katta-kichik dav­
latlar qurshovida edi.
M. av. 539-yili eroniylar sharqdan Bobilga hujum boshlab, Di- 
yala daryosi etaklariga yaqinlashib qolgan edilar. M. av. 539-yili 
eroniylaming qo'shini Dajla bo'yidagi Opis shahri yonida shahzo- 
da Balshar-uqur boshchiligidagi Bobil qo'shinlarini tor-mor kelti- 
radilar. Shu vili Eron qo'shinlari Sippar va Bobil shahrini ham egal­
laydi. Kir II qo'shinlari uncha qiyinchiliksiz Bobilni bosib oladilar. 
Nabonid asir olinib, mahbus sifatida K irm aniyagajo'natiladi. Uning
157

---

o 'g 'li, Bel-shar-ukur-Valtasar ko‘cha janglari vaqtida halok b o 'la­
di. Bobil yerlari Eron podsholigiga qo'shib olinadi. Keyinchalik 
esa m.av. 522 - 521,484 va 482-yillarda Bobilda eroniylarga qarshi 
bir necha bor qo ‘zg'olon ko'tariladi. Ammo hamma qo'zg'olonlar 
Eron qo'shinlari tomonidan shafqatsizlik bilan bostiriladi. Bobil 
esa Eron davlatining satrapligiga aylanib qoladi.