‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ilk podsholik davrida xo'jalik. 
Ilk podsholik davrida lir'a v n lar 
m am lakat xo 'jalig in ing ham ma tarm oqlariga katta e ’tibor bergan- 
lar. Yer o'zlash tirish va sug'orish inshootlarining qurilishi kuchay- 
tirilishi tufayli dehqonchilik rivoj topgan. M isr dehqonlari h o 'k iz
q o 'sh ilg an om och bilan yer haydab arpa. bug'dov. zig 'ir va boshqa 
boshoqli ekinlam i ekib, bu ekinlardan yuqori hosil olganlar. Misr- 
liklam ing asosiy suv m anbayi Nil daryosi b o'lib, ziroatchilikning 
asosini su g 'o rm a dehqonchilik tashkil etgan. E k in zo rlarN il daryosi 
va Fayum suv om boridan suv oladigan kanallar orqali sug'orilgan. 
U larda b og 'dorchilik rivoj topib, shim olda uzum chilikka. janubda 
esa xim nochilikka katta e'tib o r berilgan. M am lakatda tokzorlar 
ko'paytirilgan.
42

---

Q adim gi m isrliklar bu davrda chorvachilikka ham katta e ’tibor 
berganlar. M isrda yirik shoxli qoram ol. q o ‘y-echki va tuyalar boqib 
parvarish qilingan.
Ilk podsholik davrida hunarm andchilik, ichki va tashqi savdo 
ham rivoj topgan. M isrliklar N ubiya, Liviya va 0 ‘rtayer dengizi­
ning sharqiy sohilidagi m am lakatlar bilan q izg ‘in savdo-sotiq ish­
larini olib borganlar. Savdo-sotiq ishlari quruqlik va suv y o ‘llari 
orqali olib borilgan. Nil daryosi va 0 ‘rtayer dengizida savdo kem a­
lari m untazam ravishda qatnab turgan.
Misrda tabaqalanish va qulchilikning kuchayishi. 
M isrda 
x o 'jalik asta-sekinlik bilan rivojlanib borgan. A holining yuqori ta- 
baqasi fir'avn , am aldor, askarboshi, ruhoniy va nufuzli oqsoqollar 
ham da boylar hisoblangan. A holining o 'rtah o l tabaqasini dehqon­
lar, hunarm andlar va m ayda savdogarlar tashkil etardi. M am lakat 
aholisining anchagina qismi kam bag'al dehqonlar va qashshoqlar- 
dan iborat edi. M isr fir’avnlari urushda asir tushganlarni qulga 
aylantirar edilar. D astlabki vaqtlarda asirlar dushm an sifatida o ld i-
rib yuborilgan. Shuning uchun m isrliklar ularni “m urdalar” deb 
atashardi. Key inchalik esa asirga tushgan kishilarni o ld irm asd an
ishlatadigan bo'ldilar. Ularni dehqonchilikda, chorvachilikda, ibo- 
datxonalarda va quril ishlarida ishlatganlar. U lar boy xonadonlarn- 
ing uylarida ham ishlaganlar. U lar qul qilib sotilar, harbiylar va 
zodagonlarga b o iib berilar edi. Omon qolgan asirlarni “tirik m ur­
dalar” deyishardi. Bu “tirik m urdalar” qullar tabaqasini tashkil etib, 
ular hech qanday m ol-m ulkka va huquqqa ega emasdilar. Q uldor 
qul ustidan cheksiz huquqqa ega b o 'lib. uni sotish, jazolash, kaltak- 
lash va hatto o ld iris h g a ham haqqi bor edi. Q ullarning barchasi, 
kon qazuv ishlarida, kanal. to ‘g ‘on, im orat, y o ‘l qurish ishlarida 
ishlatilar va qishloq xo'jaligidagi o g ‘ir ishlarni bajarar edi. C ho‘ri 
ayollar ko'proq uy-xo‘ja lik yum ushlarida ishlar edilar. Qul egasi 
quldor deyilgan. Shunday qilib M isr dunyodagi dastlabki quldorlik 
davlatlaridan biri b o ig a n .
43

---