j :
f
К
111
motlar uchraydi.
Ular-
щ
_
1
•'-'5
tabaqalar
i!
\ g|P* /,£ |g o'zining soddaligi bilan
'k~
- ■
xitovliklarning
ijtimoiy
2
Шf
*
Л>‘
tabaqasidan
tubdan farq
qiladi. Bu podsholikdagi
M~ j |
* xitoyliklardan farq qilib,
*
S ' / r>
ч
asosan
sug‘orma
sho-
fflaF*^iL
/
^
likorlikdaniboratbo‘lgan.
M.av. IV—111 asrlarda
Yanszi daryosining quyi qismidan Xongxa daryosining quyi qismi-
gacha b o ig a n joylarda beshta qadimgi davlat tashkil topgan. Ular-
dan biri Vanlang (keyinchalik Aulak) davlati b o iib , unga Xongxa
daryosining quyi qismidagi yerlar qarar edi.
Ulardan sharqroqda esa
Tayau, Namvet kabi boshqa davlatlar joylashgan edi. Ular ijtimoiy
jihatdan biroz rivojlangan edilar.
M.av. Ill asrdagi ancha rivojlangan davlatlardan biri Xongxa
daryosining quyi qismida joylashgan Aulak edi. Uning aholisi
lakvetnamlar vetnamlarning ajdodlari edilar. Shuningdek, Sitszyan
daryosining quyi qismida joylashgan Namvet davlati b o ig an .
Aulak aholisining asosiy qismini
mayda ishlab chiqaruvchilar
tashkil etar edi. Katta yer egalaridan iborat zodagonlar va yuqori
darajadagi amaldorlar yuqori tabaqa hisoblanar edilar. Bu davlat
tepasida viong-monarx deb ataluvchi yakka hokim o'tirar edi.
ч 4
^ ||\
Qadimgi
vetlar
V '
•
o ‘zlariga xos madani-
yat yaratib ajdodlarga,
yer ruhiga sig‘ inib, tim-
lan kurash olib borgan"
339
Uzoq davom etgan janglar natijasida Aulak o 'z mustaqilligini
saqlab qolib. Teyauning bir qismini o 'z yerlariga qo'shib olgan.
Namvet esa bir necha yil Sin qo'shinlari tomonidan bosib olingan.
M.av. 207-yili Sin saltanati qulagach, Namvet davlati o 'z mustaqil
ligini tiklab har iki tomon birlashib.
Namvet-Aulak davlati barpo
etilgan.
M.av. II asrda Sharqiy va Janubi-sharqiy Osiyoda Viong boshliq
Namvet davlati kuchayadi. Namvet davlatida sholi ishlab chiqarish
ancha rivojlanadi. Ular rivojlangan hunarmnadchilik tarmoqlariga
ega bo'lib., ichki va tashqi savdo taraqqiy etgan edi. Aholi yuqori va
quyi tabaqalarga boiingan. qulchilik ancha rivoj topgandi. Qullar
ni “no-le” deb atashar, davlat ancha murakkab qurilishlga ega edi.
M.av. [I asr boshlaridan monax-vionglar boshliq Namvet-Au
lak davlati urush harakatlari va faol diplomatik usullarni qo'llab.
qo'shni davlatlarni o 'z davlati qo'l ostida birlashtirishga harakat
qilganlar. Namvet-Aulak davlati qo'shinlari Xan saltanati va uning
ittifoqchilari bilan g'olibona urushlar olib bordi. Shu davrda vetlar
xunnlar bilan bir qatorda Xan saltanatining raqibi bo'lib maydonga
chiqdi. Ammo m.av. II asrda bo'lib o'tgan o g 'ir janglardan so'ng
mamlakat qirol U-Di qo'shinlari tomonidan bosib olinadi. Ammo
U-Dining hukmronligi vetlarda m.av.I asrgacha davom etgan.
M.av. Ill—IT asrlarda Janubi-sharqiy Osiyoning tog'lik o'lka-
larida qadimgi Dien va Elan davlati tashkil topdi.
Bu davlatlarda
dehqonchilik ancha sust rivojlangan bo'lib. ular xo'jaligida chor
vachilik yetakchi o'rinni egallar edi. Bu davlatlarda ham qulchilik
mavjud bo'lgan. Aholi orasida chorvadorlardan iborat yuqori ta-
baqa vakillari bo'lib, qullar soni mahalliy etnik guruhlar hisobiga
to'ldirilar edi.
Bu davlatlarda xitoy iyetgoliflaridan farq qiladigan iyeroglif
yozuvi bor edi. Mamlakatda xo'jalik ishlari hujjatlari ana shu yo-
zuvlar orqali bajarilgan.
Milodiy I asr boshlarida Xan bosqinchilari
Shimoliy Vetnamda
lakvetlarga nisbatan ommaviy assimilyatsiya siyosatini olib borish-
ga urinib ko'rdilar. Bu siyosat otnma orasida kuchli norozilik kelib
chiqishiga sabab bo'ldi.
340
Mamlakatda oliy tabaqa vakillari rahbarlik qilgan q o 'zg ‘olonlar
boshlandi. Milodiy 40-44-yillarda Ikki opa-singil boshchiligidagi
lakvetlar qo'zg'oloni mamlakatni Xanlar zulmidan ozod etdi va qa
dimgi Aulak mustaqillikni q o ig a kiritdi. Q o‘zgkolonga opa-singil
Chinglar rahbarlik qilganlar.
Yangi, uzoq davom etgan urushlardan so'ng Xan saltanati bu
mamlakatda o'zining kuchli nazoratini o'rnatdi. I—II asrlarda Xan
saltanati zulmiga qarshi ommaviy q o 'zg ‘olonlar bo'lib o'tdi. Xi
toyliklar zo'rlik bilan mamlakat aholisini
itoat ettirish mumkin
emasligiga ishonch hosil qilganlaridan keyin faol assimilyatsiya si-
yosatidan voz kechib, asta-sekinlik bilan xitoylashtirish siyosatini
qo'llashga o'tdilar.
Milodiy III—V asrdagi xitoy davlati hukmdorlari lakvetlarning
ichki mustaqillik huquqlarini tan oladi. Ammo xitoy hukmdorlari
vetlar ustidan umumiy nazorat olib boradilar. Biroq ular bu borada
uzoq muddatli yaxshi natijalarga erisha olmaganlar.
Vet jamiyati
o'zlarining alohida etnik xususiyatlarini saqlab qoldi.
Ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan xitoyliklar vet jamiyatiga juda kam
ta'sir qila olgan. Milodiy III—V asrlarda vetlar jam iyatiga Hindis-
tondan kirib kelgan buddizm keng tarqaladi. Buddizm X1I-XIII
asrlargacha vetlarning asosiy dini bo‘lib qoldi. Bu davrlarda xitoy
madaniyati bu mamlakatda keng ko’lamda tarqaladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
