‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o L iy va ‘r t a maxsus

Shaxmat jadvali
1
-
ja d v a l
Yuk
jo‘natuvchi
Yuk qabul qiluvchi
Jami,
ming.t.
A
В
V
G
A
200
500
700
В
100
200
300
V
500
100
300
900
G
500
400
900
Jami,
ming.t.
1000
300
500
1000
2800
M oddiy oqimlar grafik ravishda epyura yoki sxema ko‘rinishida 
tasvirlanishi mumkin. Epyura - mashshtabda bir qator eni har xil 
tasm alar chizish bo‘lib, unda tashiladigan yuklar miqdori ifoda- 
lanadi.
Yuk oqimi epyurasi yuk hosil etuvchi punktdan boshlab tuzi- 
ladi. Masalan, A punktdan В punktga 200 ming.t yuk tashilayotgan 
bo‘lsin. Yuk oqimining epyurasini tuzish uchun m a’lum masshtab 
tanlab olinib, shu masshtab bo‘yicha gorizontal o ‘q chiziq 
o ‘tkaziladi. 0 ‘q chiziqda punktlar tanlangan masshtab asosida
40

---

belgilab olinadi. Epyurani chizish eng uzoq masofaga tashiladigan 
yukni tasvirlashdan boshlanadi. Biznig misolda boshlang‘ich punkt 
«А» bo‘lsa undan eng uzoqda joylashgan punkt «G» punktdir. A 
dan G punktga 500 ming.t yuk tashilar ekan. Uni masshtab bo‘yicha 
belgilab olamiz. Jadvaldan ko‘rinib turganidek, keyingi «А» 
punktdan tashilishi kerak bo‘lgan oqim «В» bo‘lib, uning miqdori 
200 ming.t ekan. «А» punktdan chiqqan yuklarning epyurasi chizib 
bo‘linganidan keyin orqa tarafga, y a’ni «А» tarafga tashiladigan 
yuklarning epyurasi chiziqning past tarafiga chiziladi. Xuddi shu 
tartibda boshqa yuklarning epyuralari ham chizib chiqiladi. Hosil 
bo‘lgan rasm yuk oqimining epyurasi deb ataladi (9 -rasm).
9 - rasm. Yuk oqimining epyurasi
A gar yuk oqimlari bitta to ‘g ‘ri chiziqqa emas, hududning 
yoMlar to ‘g ‘ri chiziq qilib olingan xaritasiga chizilsa, hosil bo‘lgan 
chizma yuk oqimining sxemasi deb ataladi. Bu yerda yana shuni 
ham eslatib o ‘tish kerakki, yuk oqimining tarkibiga har xil yuklar 
kirishi mumkin. Shu sababli ularni bir-biridan ajratib olish uchun
41

---

har xil k o ‘rinishdagi shartli belgilar bilan belgilanadi. Yuk oqimlari 
chizmada to ‘g ‘ri to ‘rtburchak shaklida tasvirlanadi. Epyuradagi 
to ‘rtburchaklarning yuzasi bajarilishi kerak bo‘lgan transport 
ishining hajmini bildiradi.
Tashilishi kerak bo‘lgan yuklarning hajmi ko‘p omillarga 
bog‘liq bo‘lganligi sababli to ‘g‘ri va teskari yo‘nalishlardagi 
yuklarning hajmi ham bir-biridan farq qiladi. Bu farq katta bo‘lgan 
yuk oqimi miqdorining kam yuk oqimiga nisbati bilan tavsiflanadi 
va yuk oqimining notekislik koeffitsiyenti bilan baholanadi:
K ~ Qto'g'ri