Z. A, G‘iyosov

Medikotanaziya.

4. 
   Distanaziya.
   

1. 
   Tibbiy etikaning modellarini sanab bering?
   
2. 
   Bioetikaning yuzaga kelishida tarixiy zaruriyatlar o‘mi?
   
3. 
   “Hayotni e’zozlash” tamoyili nimani anglatadi?
   
4. 
   Bioetika tamoyillarini sanab bering?
   
5. 
   “Bemorga moTjallangan maiumot” tushunchasining ma’nosi?
   
6. 
   Bemoming ma’lumotli roziligini asosiy modellari?
   
7. 
   A’zo va to‘qimalar transplantatsiyasining turlari?
   
8. 
   Murdadan a’zo va to'qimalarni olishni huquqiy boshqarish modellari va ulaming xususiyatlari?
   
9. 
   “Miya oiim i” tushunchasi nimani anglatadi?
   
10. 
    Miya oiim i tashxisini qo‘yishga talablar?
    
11. 
    “Evtanaziya” atamasi kim tomonidan kiritilgan va uning mohiyati?
    
12. 
    Evtanaziyaning asosiy shakllarini ko‘rsating?
    
13. 
    PAS evtanaziyaning qaysi shakliga xos?
    
14. 
    Bilvosita aktiv evtanaziyaning mohiyati?
    
15. 
    Ortotanaziya nimani anglatadi?
    
16. 
    Medikotanaziya mohiyatini tushuntiring?
    
17. 
    Xospisda qanday yordam ko‘rsatiladi?
    
18. 
    Distanaziya xususiyatlari?
    

V bob. TIBBIY XODIMLARNING KASB HUQUQBUZARLIKLARI

Jamiyatda axloq-odob qoidalari, insonlaming o‘zaro, shu jumladan kasb faoliyatini amalga oshirish jarayonidagi munosabati qoidalari namunaviy va amal qilinishi lozim boigan ijtimoiy me’yorlar yordamida boshqariladi. Ular barcha axloq va huquq me’yorlarini o‘zidamujassam etadi.

Axloq me’yorlari “tabiiy” yo‘1 bilan vujudga kelib etika, din talablari, amaldagi urf-odatlardan tashkil topadi. Ahloqme’yorlariga rioya etish jamoatchilik fikri kuchi yordamida ta’minlanadi (Yu. D. Sergeev, 2008).
Huquq me’yorlari davlat tomonidan joriy qilinadi va barcha uchun bir xilda amal qilish kuchiga ega boiadi. Huquq me’yorlariga rioya etish davlat tomonidan majburlash y o ii bilan ta’minlanadi.
Huquq me’yorlaridan tashkil topgan rasmiy hujjatlar me’yoriy-huquqiy hujjatlar deb ataladi va ular qonun yoki qonun osti hujjatlari ko‘rinishida boiishi mumkin. So‘nggi hujjatlar qatoriga Prezident Farmoni, qarori, farmoyishlari, hukumat qarori va farmoyishlari, joydagi hokimiyat idoralarining farmoyishlari va boshqalar misol boiishi mumkin.
Jamiyatdagi barcha sohalar kabi tibbiy xodimlarning faoliyati ham qonun va boshqa me’yoriy hujjatlar bilan belgilangan. Sogiiqni saqlash sohasida me’yoriy-huquqiy hujjatlar sifatida 0 ‘zbekiston Respublikasi Sogiiqni saqlash vazirligi tomonidan qabul qilingan buyruqlar, yo‘riqnomalar, qoidalar, nizomlar boiishi mumkin. Shundan kelib chiqqan holda, tibbiy faoliyatni amalga oshirish jarayonida tibbiy xodimlar tomonidan belgilangan talablami bajarmaslik yoki lozim darajada bajarmaslik tibbiy xodimlarning kasb huquqbuzarliklari (TXKH) deb ataladi.
Huquq nazariyasiga ко ‘ra qilmish (harakat yoki harakatsizlik), ijtimoiy xavf, g‘ayriqonuniylik, ayb va noxush oqibat huquqbuzarlik belgilari boiib hisoblanadi.
Xuquqbuzarlikning (harakat yoki harakatsizlik) ijtimoiy xavflilik belgisiga ko‘ra TXKH qilmish va jinoyat ko‘rinishida bo‘lishi mumkin. G‘ayriqonuniy harakat ijtimoiy xavf belgisiga ega bo‘lmasa va mos tarzda Jinoyat kodeksida ko‘zda tutilmagan bo‘lsa, qilmish deb ataladi. Aks holda, ya’ni ijtimoiy xavf alomatlari bo‘lgan holatda ushbu harakat jinoyat sifatida baholanadi.
Huquq nuqtai-nazaridan tibbiy xodimlaming qilmishi intizomiy, ma’muriy va fuqaroviy kabi turlarga bo‘linadi.
Intizomiy qilmishda belgilangan mehnat, xizmat va ishlab chiqarish tartibining buzilishi ko‘zda tutiladi.
Ma’muriy huquqbuzarlikka asosan belgilangan muassasani boshqaruv tartibining buzilishi taalluqlidir.
Fuqaroviy qilmish fuqarolar va turli tashkilotlaming mulkiy va nomulkiy huquqlarining buzilishini anglatadi.
Intizomiy, ma’muriy, fuqaroviy huquqbuzarliklaming mohiyati, vujudga kelishi va mos tarzdagi javobgarlikni belgilash hususiyatlari darslikning keyingi boblarida atroflicha bayon etilgan. Tibbiy xodimlaming faoliyatida yuqorida qayd etilgan qilmishlardan tashqari vrach xatosi, baxtsiz hodisa deb
nomlanadigan bir guruh noxush oqibatlar ham mavjud.
Boshqa kasb vakillaridan farqli ravishda, vrach faoliyatining o‘ziga xos xususiyatlaridan biri shundaki, u tabiatning eng murakkab obyekti - odam ustida ish olib boradi, standart echimga ega bo‘lmagan masalalar, turli xil klinik kechishga ega bo‘lgan va individual xususiyatlarga ega bo‘Igan bemorlar bilan muloqotda bo‘ladi (V. L. Popov, 1999).
Vrach xatosi va baxtsiz hodisa huquqiy tushuncha emas, shu sababli ular huquqshunoslik sohasidagi adabiyotlarda, qonunchilik hujjatlarida uchramaydi.