Yussx usulining dori vositalari tahlilida qo’llanilishi I. Kirish

Usulni olib borishda foydalaniladigan qurilma tuzilishi.
YUSSX usulni olib borishda quyidagi rasmda keltirilgan qurilmalardan foydalaniladi.
Apparatni bir meyorda ishlashi uchun erituvchi solinadigan moslama 1000 ml hajmida bo‘lishini talab
etiladi. Ko‘p holatlarda bu moslama suyuqlik tarkibidagi gazlarni yo‘qotish asboblari bilan uzviy
bog‘liqlikda ulangan bo‘ladi.
Suyuqlikni kolonkaga o‘tkazishda nasosning ahamiyati kattadir. Bunda suyuqlik tezligi 10 ml-min, hamda
300-400 atm. Bosim oralig‘ida harakatlanadi. Aniqlanuvchi moddani kolonkaga dozator orqali eritma
holida yuboriladi. Kolonkalar asosan zanglanmaydigan po‘lat, hamda shisha va titan naychalardan
tayyorlanadi. SHisha kolonkalardan foydalanishda tashqaridan kuzatishga imkoniyat baladi, lekin ichki
bosimni 70 atm. dan yuqoriga ko‘tarish maqsadga muvofiq emas. Kolonkalar termostatga joylashtirilgan
bo‘lib, asosan ichki diametri 2-4 mm, uzunlgi 10-50 sm ni tashkil etadi.
Kolonkadan o‘tayotgan suyuq erituvchini harakatini doimiy ravishda detektor orqali tekshirib beriladi.
Detektorlar ikki guruhga: o‘ziga xos guruh moddalarni xususiyatini aniqlashga hamda universal
xususiyatni namoyon etadigan o‘ziga xos guruh moddalarini aniqlashda fluoressensiyalanish va boshqa
elektrokimyoviy usullar yordamida aniqlashga asoslangan. Unga asosan dori vositalarining kam
miqdorini biologik suyuqliklar tarkibidagi chiqindi moddalarni va qo‘shilmalarni aniqlashda
foydalaniladi. Universal detektorlar yordamida moddaning bor yoki yo‘qligidan qat’iy nazar suyuqlikdan
ajralib chiqayotgan har qanday moddani xususiyatini aniqlashga qodirdir. Bu usul hozirgi kunda neft
kimyosi, oziq-ovqat sanoati va farmatsiya ishlab chiqarish sanoatlarida keng foydalanib kelmoqda.
Detektorlarga qo‘yilgan talablar:
a) yuqori sezgirlikka ega bo‘lishi;
Uzun xromatografik qog‘oz tasmasi shisha taxtasi ustiga joylashtiriladi. Tekshiriluvchi aralashma tasma o‘rtasiga tomchi xolida o‘tkaziladi. Xromatografik qog‘oz tasmasi suv yoki tuzli bufer eritmasi bilan shimdiriladi va qurib qolishdan saqlash uchun
ikkinchi shisha taxtasi bilan yopiladi. Xromatografik tasma uchi suvli idishga tushiriladi. Idishda grafit elektrodi joylashtiriladi va 100-400 kuchlanishli doimiy elektr manbaiga ulanadi. Ma’lum vaqtdan so‘ng anionlarni musbat qutbga tomon siljishi kuzatiladi. Ionlarning turli tezlikda xarakatlanishi tufayli qog‘oz tasmasi bo‘ylab, qayta taqsimlanishi sodir bo‘ladi.
Kolloid eritmalar ajralmaydi. Xromatografik tasma reagent bilan purkab rangli birikmalar xosil qilishiga asoslanib, modda sifati aniqlaniladi. Aniqlanuvchi modda floressensiyalanish xususiyatga ega bo‘lsa, shu xususiyat bo‘yicha aniqlash mumkin. Talabalarga YUSSX tahlil asoslarini o‘rgatish, YUSSX usulida dori vositalarini tahlilini amalga oshirish uchun zarur shart sharoitlarni yaratish.