Yuqori tartibli hosila va differensiallar


Differensiallanuvchi funksiyalarning xossalari



Download 111,67 Kb.
bet5/5
Sana27.05.2022
Hajmi111,67 Kb.
#611512
1   2   3   4   5
Bog'liq
19-Iqtisodchilar uchun matematika2017-2018 copy-конвертирован

Differensiallanuvchi funksiyalarning xossalari.


Differensiallanuvchi funksialar haqida teoremalar. Biz quyida amaliy masalarni yechishda zarur bo`ladigan differensiallanuvchi funksialar haqidagi ba`zi teoremalarni keltiramiz.




ROLL







TEOREMASI




Agar ( )f xfunksiya [ , ]a bkesmada uzluksiz, ( , )a boraliqda esa
differensiallanuvchi bo`lib, ( ) ( )f bao`lsaf, ubholda hech bo`lmaganda bitta shunday ( , )cnuqatabtopiladiki bunda ( ) 0f. c

Bu teoremaning geometrik ma`nosini 5-rasmdan aniqlab olish mumkin.


Teoremadagi shartlar juda ham muhim ekanligi esa 6-,7-rasmlarda ko`rinib turibdi.


5-rasm 6-rasm


7-rasm 8-rasm




LAGRANJ







TEOREMASI




Agar ( )f fxunksiya [ , ]a kbesmada uzluksiz, ( , )aobraliqda esa
differensiallanuvchi bo`lib, ( ) ( )f bao`lsaf, ubholda hech bo`lmaganda bitta shunday ( , )cnuqatabtopiladiki bunda
( ) ( ) ( )fb f. a f c b a




Agar bu teoremada ,a x b x debxolsak,u holda bo`lib chekli orttirmali Lagranj formulasi hosil bo`ladi:
f (x x) f (x) f (x x)x .
   , 0  1c x







KOSHI







TEOREMASI




Agar ( ), ( )t funktsiyalar [ , ]akbesmada uzluksiz, ( , )aobraliqda
esa differensiallanuvchi bo`lib, ( ) 0, ( , )t bo`lsta, aub holda hech bo`lmaganda bitta shunday ( , )cnuqatabtopiladiki bunda
(b) (a) (c) .
(b)  (a) (c)



Teylor formulasi. Agar ( )yfunfksxiya x anuqtining qandaydir atrofida ( 1)ntartibli hosilagacha bo`lgan barcha hosilalarga ega bo`lsa, u holda shu atrofdagi barcha x nuqtalar uchun quyidagi Teyloe formulasi o`rinli bo`ladi:


n
f x f a f a x a f a x a2 ... f n a x an R
x.

Bu yerda Rn x


deb ataladi.


1! 2!

f a x a
n1
x a n1 , 0 1
n 1!
n!

- Lagranj qoldiq hadi



Agar bu formulada 0аdeb olsak, u holda Makleron formulasi hosil bo`ladi:

f x f 0 f 0 x
f 0 x2 ... f n 0xn
f n1 x
xn1, 0 1.



1! 2! n! n 1!
Teylor formulasi yordamida funksiyalarni ko`phad ko`rinishda yozib olish mumkin. Bunga ba`zi misollarni keltiramiz:
ex 1 x x2 x3 ... xn R x
n ;

2! 3! n!



 
x2 x4 x6 n x2n

cos x  1 ... 1


2! 4! 6! 2n!


R2n1 x ;


 
x3 x5 x7 n1 x2n1

sin x x ... 1


3! 5! 7! 2n 1!



  • R2n

x;

1 xm 1 mx mm 1 x2 ... mm 1 m n 1 xn R x;

2!



x x x
2 3 4
ln1 x x ... 1

2 3 4




n1 xn



n


n! n



  • Rn x.

Differensiallanuvchi ratsional kasr ifodalardagi 0 , ko`rinishdagi

0 

noaniqliklarning aniq qiymatlarini Lopital qoidasidan:
lim x lim x
xa xxa x

foydalanib hisoblash mumkin. Bu yerda lim x lim x 0
xa xa

 
lim x  lim x   . Bu qoidani misollarda ko`rib chiqamiz:
x a x a
yoki

  1. misol. lim lnx2 3



0
0lim
2x


x2 3 4 ; 16) lim



lim
3x  1 3

 0 .



x2 x2  7x  18 x2 2x  7 11 x x2  5 x2 2x
Bu jarayon noaniqlikdan qutimaguncha chekli marta davom ettirilishi mumkin. Agar noaniqlik 0 , 1 , 0 , 00, ko`rinishda bo`lsa, u holda ma`lum bir
elementar almashtirishlar bajarib uni 0 , ko`rinishdagi noaniqlikka keltiriladi 0 
so`ngra Lopital qoidasi qo`llaniladi.

  1. misol. lim x 4tg x 0 lim x 4

0
 


; ►
0lim 1 8






  1. misol.


x2 8 x4 ctg x x4 1
8 8 sin2 x


 
8


lim sin x tgx  1 . Bu kabi misollar quyidagicha yechiladi:
x/2



lim sin x tgx
x /2
lim tg xlnsin x  0


x /2
 lim lnsin x 0 lim ctg x lim sin x cos x 0.

 
x/2 ctg x 0 x/2 1 x/2


O‘z-o‘zini tekshirish uchun savollar





  1. Funksiya hоsilаsini tа’rifi.

  2. Hоsilаning iqtisоdiy mа’nоsi.

  3. Yig‘indi va ayirmaning hosilasi qanday topiladi?

  4. Hosilaga ega bo‘lmagan funksiyalar yig‘indisining hosilasi mavjud bo‘lishi mumkinmi, misollar keltiring.

  5. Hosilaga ega bo‘lmagan va hosilaga ega bo‘lgan funksiyalar yig‘indisining hosilasi mavjud bo‘lishi mumkinmi, javobingizni asoslang.

  6. Ko‘paytmaning hosilasi qanday topiladi?

  7. Hosilaga ega bo‘lmagan funksiyalar ko‘paytmasining hosilasi mavjud bo‘lishi mumkinmi, misollar keltiring.

  8. Bo‘linmaning hosilasi qanday topiladi?

  9. Murakkab funksiyaning differensiallanuvchi bo‘lishligi haqidagi teoremani ayting.

  10. Teskari funksiyaning hosilasi qanday topiladi?

Download 111,67 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish