Yuqori tartibli hosila va differensiallar



Download 111,67 Kb.
bet4/5
Sana27.05.2022
Hajmi111,67 Kb.
#611512
1   2   3   4   5
Bog'liq
19-Iqtisodchilar uchun matematika2017-2018 copy-конвертирован

Yechish. Bu yerda hosilalar jadvali va hosila olish qoidasidan foydalanamiz:

x
ex  4x3

x 3 x 3
e 12x 2 ln x

y
e  4x  ln x  e  4x
ln 2 x
ln xx .
ln 2 x


  1. x
    misol. y ax arctg x funksiya hosilasi quyidagicha hisoblanadi:

x
x x
a . ►



y  a arctg x a
arctg x  a
 ln a arctg x 1 x2



Murakkab funksiyani differensiallash qoidasi bilan tanishib chiqamiz.
( ), ( )u bog`lixb, y f(u)ufungksxiya x0 nuqtada ( )y funf kusiya esa

0 ( 0 )u nugqtaxdadifferensiallanuvchi bo`lsin. U holda ( ) ( ( ))y x
murakkab funksiya ham x0 nuqtada differensiallanuvchi bo`ladi:

  
dy dy du , x f u gx
dx du dx 0 0 0
U holda dy x dx f u du . Bu yerda du gx dx. Bu birinchi
0 0 0

differensialning invariantligi deyiladi, ya`ni murakkab funksiyada ham differensial o`z formasini saqlab qoladi.



  1. misol. y 3cos5 2x funksiyaning hosilasi quyidagicha hisoblanadi:

y  3cos5 2 x ln 3cos5 2x  3cos5 2 x ln 3 5cos4 2xcos2x
5ln 3  3cos5 2 x cos4 2x sin 2x2x  10ln 3  sin 2xcos4 2x  3cos5 2 x.

  1. misol. y6 tg4 x funksiyaning hosilasi quyidagicha hisoblanadi:

3 3 1 24tg3 6x 24sin3 6x

dy 4tg 6xd tg 6x 4tg 6x

cos2 6x


d 6x

cos2 6x


dx

cos5 6x


dx.

Agar yf,xa x b funksiyaga teskari funksiya uzluksiz va differensiallanuvchi x y(u), yx 0 bo`lsa, u holda xy hosila ham mavjud bo`ladi:

х
х 1 .
у у

Masalan, hosilasi:
у ах а
0, аy1, 0funksiyaga teskari funksiya x loga y. Uning

x log
y 1 1 1 1 .









y a
yx ax
x
ax ln a y ln a

Faraz qilamiz ( )y fufnkxsiya parametrik ko`rinishda berilgan bo`lsin: x (t), y (t), t [, ]. Agar ( ), ( )xfunkstiyaylar diftferensiallanuvchi va ( ) 0tbo`lsa, u holda yx mavjud bo`lib quyidagicha aniqlanadi:

t

y yt t .
x x t

Masalan, x a cos3 t, y b sin3 t t , funksiya uchun yx hosila quyidagicha hisoblanadi:

y yt 3bsin2 t cost

  b tg t, t k , k .



t
x x 3a cos2 t sin t a 2
Oshkormas ( , ) 0F xfuynksiyada yx hosilani topish uchun


x
F(x, y) 0 Fx (x, y) Fy (x, y) yx 0 sifatida topib olinadi.
tenglamadan yx hosilani noma`lum

Masalan, 0arcotsghykorymasx funksiyadan
quyidagicha amalga oshiriladi:
yx hosilan topish

f x
1  y2
f x 1 0 y f x 1 y2

y cos xsin x , (cos x 0) ko`rinishdagi funksiyalarda yx hosilani hisoblash quyidagcha amalga oshirilsdi:
ln y sin x lncos x ln y sin x lncos x
y cos x lncos x sin x sin x .

y
sin x
cos x
sin2 x

y cos xcos x lncos x cos x
 

    1. Yuqori tartibli hosila va differensiallar. ( )yfunfksxiyaning yuqori

tartibli hosilasi y( ) y( 1)n formn ula yordamida amalga oshiriladi. Bunda har bir tartibli hosila mavjud deb faraz qilinadi. Masalan, y d 2 y dy dy ,
( y ) 

y d 3 y
dy d 2 y
dx2
dx dx

( y )  dx3
dx dx2 , ….
 


Bu yerda ham yuqoridagi qoidalar o`rinli. Masalan,
tartibli hosilasini hisoblaymiz:
yex2 funksiyaning 2-

y 2xex2 , y 2ex2 2x2xex2  21  2x2 ex2 .

Yuqori tartibli differensiallar quyidagicha aniqlanadi:
d2 y d dy - ikkinchi tartibli differensial;
d 3 y d d 2 y - uchinchi tartibli differensial;
……………………………………………
d n1y dd n y - n tartibli differensial.

    1. Download 111,67 Kb.

      Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish