|
Ta'limning noan'anaviy usullari. Mustaqil tafakkurni rivojlantirish
Ta'lim oluvchilarning ta'lim faoliyatiga ko'ra ta'limning ?uyidagacha metodlari ajratiladi:
Tushuntiruv-ko'rsatmalilik metodi - bu metod reproduktiv metod bo'lib, unda faoliyat o'kituvchi tomonidan olib boriladi, o'?uvchilar ta'lim jarayonida bilim oladilar, tanishadilar.
Bu metod juda keng tar?algan metodlardan biri bo'lib, uni takomillashtirilgan usullari mavjud, bu - dasturlashtirilgan ta'limdir. Reproduktiv metodda o'?uvchi faoliyat ko'rsatib, unda o'?uvchiga berilayotgan bilimni ?ayta xotirada tiklab, olingan bilimni nusxa sifatida ?abul ?iladi.
Muammoli ta'lim metodi - o'kituvchi tomonidan tashkil etilib, u produktiv xarakterga egadir. Ushbu metod or?ali o'?uvchi bilim va malakalarini shakllantiradi. Ushbu metodni takomillashtirish yo'llaridan biri, ishchan o'yinlarni tashkil etishdan iboratdir. Qisman izlanish metodi - o'?ituvchi nazorati ostida tashkil etiladigan metod bo'lib, u produktiv xarakterga ega, bunda o'?uvchi ijod ?iladi.
Tad?i?ot metodi - o'?ituvchi ilm yordamisiz tashkil etiladigan ta'lim metodi bo'lib, u o'?uvchining musta?il izlanishi, fikrlashi va bilimlar transformasiyasini talab etadi.
Ta'lim jarayoni tashkil etishning o'ziga xos metodlaridan biri ishchan o'yinlardir. Ishchan o'yinlar munosabatlar tizimini modellashtirish, faoliyat xarakteristikasini tashkil etishga yordam beradi.
"Kadrlar tayyorlash milliy dasturi"da ta'lim jarayoniga yangi pedagogik texnologiyalarni kiritish ta'kidlanadi. Pedagogik texnologiya - bu ta'lim jarayoniga sistemali yondashuv bo'lib, unda ta'lim jarayonini tashkil etishda texnika va inson imkoniyatlari ?isobga olinadi va ularning o'zaro munosabati ta'limning optimal formalari yaratilishiga zamin bo'ladi.
Pedagogik texnologiyalarni ?uyidagi tarkibiy ?ismlarga bo'lish mumkin;
- Ta'lim-tarbiya ishtirokchilari shaxsiga ? o'yiladigan ijtimoiy talablar;
- ?amkorlik faoliyati a'zolarining kasbiy tayyorgarligi;
- Ta'lim jarayonining ma?sadi, mazmuni, mo?iyati, amalga oshirish
vositalari;
- Ta'lim jarayonini differensiasiyalashtirish;
- Ijodiylik.
O'?uvchini musta?il ta'lim olishga o'z-o'zini rivojlantirishga tayyorlash bugungi kun maktabining asosiy vazifasidir.
Ta'lim jarayonida o'?uvchining musta?il ta'lim olishini faollashtirish zarur. Musta?il ta'lim masalaning ?o'yilishi, yechish, o'z-o'zini nazorat va ba?olashning yo'llarini o'?uvchi tomonidan tanlanishi va bajarilishi bilan xarakterlanadi.
O'?uvchilarda manti?iy tafakkurni rivojlantirish uchun fikrlash xususiyatlarini shakllantirish zarur. Fikrlash operasiyalari asosida dars jarayoni faollashtiriladi. Bu o'?ituvchining: "Nima uchun?", "?anday ma?sadda?", "Sabablari ?anday?", "Natija nima uchun shunday bo'ldi?-"singari savollarning mu?okamasi or?ali amalga oshirilishi mumkin. O'?ituvchilarni evristik, muammoli vaziyatlarga tortish, tan?id, gumon ?olatlarini mu?okama ?ilish, ulardagi muammolarni musta?il ?olda topish va ularni yechish uchun o'z loyi?alarini tuzish va ?imoya ?ilish o'?uvchilar tafakkurining ma'nodor va unumdor bo'lishiga xizmat ?iladi.
Demokratik jamiyatda bolalar, umuman ?ar bir inson erkin fikrlaydigan etib tarbiyalanadi. Agar bolalar erkin fikrlashni o'rganmasa, berilgan ta'lim samarasi past bo'lishi mu?arrar.Albatta, bilim kerak, ammo, bilim o'z yo'liga. Musta?il fikrlash ?am katta boylik. ?ozirgi zamon o'?uv muassasalarining vazifasi yosh avlodni musta?il fikrlashga o'rgatishdir. Albatta, fikrlashda ?am individual far?lar mavjud. Fikrlashni bilish - bu insonning a?lidir.
A?lning ?uyidagi sifatlarini ajratish mumkin:
Mazmundorlik (boyligi, chu?urligi, ?ukmga boyligi).
Fikrlashning kengligi (keng va tor) va chu?urligi, nazariya va amaliyotning uzviyligiga bo?li?dir. Amaliyot, hukmning to'?riligi mezonidir.
Fikrlashning musta?illigi - umumiy tajribani ?o'llay olish, shaxsiy fikrga ega bo'lish, tajribaga munosabat bildirish.
A?lning tashabbuskorligi.
A?lning egiluvchanligi, vazifani standart yechishdan ?ochish.
6. A?lning tan?idiyligi, o'z ishini ani? ba?olay olish, uni o'lchash.
A?lning ma?suldorligi.
Fikrning ketma-ketligi.
Tafakkurning tezligi.
A?l ?a?ida ayrim olimlar va arboblarning fikrlari keltirilgan. "Ulu? a?l egalari o'z oldilariga maksad ko'yadilar, ?olgan odamlar o'z istaklari ortidai ergashadilar" (Vashington Irving).
"A?l - bu yaxshi tashkil etilgan bilimlar tizimidir" (K.D.Ushinskiy).
Yu?orida aytib o'tilgan barcha sifatlar yosh o'zgargan sari o'zgarib boradi. Ijodiy ishda fikrlashning musta?illigi va tan?idiyligi zarur bo'lib, u a?liy faoliyatning produktivligini ta'minlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
