|
Amaliy mashg’ulоt №5
Partada to’g’ri o’tirishni gigiеnik bahоlash.
Ish qobiliyati uzoq vaqtgacha pasaymay turishini hamda bolalar qaddi- qomatining to'g'ri rivojlanishini, o'qish davrida ko'zning salbiy ta'sirlanmasligini ta'minlash maqsadida sinflarni gigiyena talablariga javob beradigan partalar bilan jihozlash muhim ahami-yatga ega.
Yuqorida keltirilgan gigiyenik talablarni hisobga olgan holda tax-tadan yasalgan ikki o'rinli („Erisman partasi") partaga ba'zi bir o'zgarishlar kiritilib, 5994—64 raqamli davlat standard bo'yicha temir oyoqli ikki va bir o'rinli parta tavsiya qilingan.
Bunday partalarning gigiyenik afzalligi shundaki, balandligini bolalarning bo'yiga qarab o'zgartirib turish mumkin, bundan tashqari, suyanchig'i ikkita taxtadan iborat bo'lib, suyanganda yaxshi tayanch vazifasini o'taydi. Hozirgi vaqtda o'quvchilar uchun 15 sm oralab belgilanadigan bo'y balandligi qabul qilingan, o'quvchilar mebelining davlat standartlari shu ko'rsatkichga muvofiq ishlab chiqilgan.
1—3- sinf o'quv xonalari uchun А, В, V turdagi partalar ishlab chiqariladi. „A" turdagi partalar bo'yi 130 sm gacha bo'lgan bolalar uchun, „B" turdagi partalar bo'yi 130—145 sm, „V" turdagi partalar bo'yi 145—160 sm li bolalar uchun mo'ljallangan. Parta o'rindig'ining chuqurligi son uzunligining 2/ 3—3/ 4 / qis-miga teng bo'lishi lozim.
Partaning o'quvchi qaddi-qomati to'g'ri bo'lishini ta'min-laydigan asosiy parametrlari parta suyanchig'i bilan o'rindig'i ora-sining to'g'ri nisbatda bo'lishidir, ya'ni differensiatsiyasidir. Diffe-rensiatsiya deb parta chetidan o'rindiq tekisligigacha bo'lgan tik
chiziq bo'ylab o'tgan masofaga aytiladi.
Differensiatsiya musbat, nol, manfiy bo'lishi mumkin. Man-fiy ko'rsatkich gigiyena talablariga javob beradi, bunda o'rindiqning old qismi partaning orqa chetidan tushirilgan vertikal chiziqchaga bo'lgan nisbatda ichkari kirgan bo'ladi. Nolga teng bo'lganda o'rindiqning old qismi partaning orqa chetidan tushirilgan vertikal chiziq bilan bir tekis turadi. Differensiatsiya musbat bo'lganda o'rindiqning old qismi partaning orqa chetidan tushirilgan vertikal chiziq orasidagi masofaga teng bo'ladi. Masofa nolga teng va, ayniqsa, musbat bo'lsa, o'quvchi qo'llarining bilak qismini parta yoki stol ustiga to'g'ri qo'yishi uchun oldinga engashishga majbur bo'ladi. O'tirib ishlashga noqulaylik, zo'riqish va o'quvchini tez charchatib qo'yadigan sharoitlar yuzaga keladi.
Differensiatsiya musbat bo'lganda yozish vaqtida o'quvchi o'ng yelkasini pastga tushirishga majbur bo'ladi, bu tana asimmetriya-siga hamda umurtqa pog'onasining qiyshayib qolishiga olib keladi, shuningdek ko'zdan kitob yoki daftargacha bo'lgan masofani uzay-tiradi.
Suyanchiq masofasi stol qopqog'ining orqa chetidan gori-zontal bo'ylab stul suyanchig'igacha bo'lgan masofadir. Bu ko'krak qafasi ( old-orqa) diametridan ko'pi bilan 5 sm keladi-gan oraliq bo'lishi kerak. Suyanchiq masofasi kichik bo'lsa, stol qopqog'i ko'krak qafasiga taqalib qoladi, nafas va qon ay-lanishi buzilib, o'tirib ishlash noqulay bo'ladi, statilk og'irlik ortadi, odam tez charchab, ish qobiliyati pasayadi. Suyanchiq masofa katta bo'lganida o'quvchi stolga suyana olmay, tananing markazi tayanch nuqtasiga nisbatan oldinga suriladi. Manfiy ko'rsatkich 3—5 sm bo'lganda, gigiyenik jihatdan eng yaxshi natijaga erishiladi.
O'rindiqning pol sathidan balandligi boldir suyagi va to'piqning uzunligiga hamda poyabzalning 1—2 sm poshnasi balandligining yig'indisiga teng bo'lishi kerak.
Partaning o'quvchiga qaragan qirrasining pol sathidan balandligi o'quvchi o'tirganda pol sathidan to'g'ri burchak hosil qilgan tirsagining balandligiga teng bo'lishi kerak.
Parta ustki qismining o'tiravchiga nisbatan 15° pastga og'ishi gigiyenik talablarga javob beradi.
Partalar va stollarning ustki sathi tabiiy taxta rangida yoki yashil, sariq va havo rangga bo'yalgani ma'qul, bunda yorug'likni qaytar-ish koeffitsienti 35—55% atrofida bo'ladi. Shuningdek,stollar va stullar ham gigiyenik talablarga javob beradi. Shu bois ham hozir sinflar stol va stullar bilan jihozlanayapti.
jlBolalarni antropometrik belgilarni hisobga olib partalarga o'tqi-zish ularning to'g'ri rivojlanishiga ta'sir qilib qolmay, ish qobili-yatini ham oshiradi.
Sinflardagi taxtalar, asosan,ikki devorga o'rnatilgan va ko'chma taxtalarga bo'linadi. Taxtadagi yozuv hammaga ko'rinishi uchun oxirgi qatordagi partalar yoki stollarga nisbatan oraliq ко'pi bilan 8—9 m bo'lishi kerak. Bunday masofada sinf taxtasiga yozilganlarni o'quvchi yaxshi ko'radi.
Sinf taxtalarining yuzasi yaltiramaydigan, silliq jigarrang, yoki to'q yashil tusdagi linoleum, rezina yo bo'lmasa, plastmassadan tayyorlanadi. Taxtaning pastki cheti partalar balandligidan sal yuqoriroq (poldan hisoblaganda 85—95 sm baland) bo'lishi kerak. Yaxshi ko'rinib turadigan bo'lishi uchun taxtalar tepasiga qo'-shimcha chiroq o'rnatish ham mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
