Yordamchi va



Download 64,22 Kb.
bet14/17
Sana07.03.2022
Hajmi64,22 Kb.
#485881
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17
Bog'liq
YORDAMCHI VA ORALIQDA QOLGAN SO\'ZLAR

2. Buyruq-xitob undovlari kishilar diqqatini tortish, jonivorlarni haydash, chaqirish va to‘xtatish uchun qo‘llaniladigan undovlardir. Masalan:hoy,hey, kisht, ey, mah-mah, chu, tss, beh-beh, pisht, qurey-qurey, tu-tu, bah-bah, drr,xo‘sh,chip-chip...
Bunday undovlar ikki xil bo'ladi:
a) kishilar diqqatini tortish undovlari (nutqiy odat undovlari): hey, hoy, ey, allo, tss, ey.
b) jonivorlarni haydash-chaqirish undovlari: kisht, pish-pish, chu, beh-beh, drr...
Yozuvdaundov so‘zlardan keyin vergul qo’yiladi. Undalmalardan oldin kelganda esa undan keyin vergul qo‘yilmaydi. Masalan:Ey Luqmoni Hakim, sening Dong'ing tutdi olamni. Bag’ri keng-ku ilmning, Shogirdga ol bolamni. (Mirmuhsin)


Undov so'zlar ham xuddi modal so'zlar kabi qo'shimchalar olib o'zgarmaydi. Masalan, hoy so'zi kelishik, egalik qo'shimchalari olmaydi. Unga yasovchi qo'shimchalar qo'shilib yangi so'z yasalmaydi.
Ayrim undov so'zlar otlashganda, ya’ni ot vazifasida qo'llanganda, egalik qo'shimchasini olishi mumkin. Masalan, Ohi olamni tutdi. Bu o'rinda ohi nimasi so'rog'iga javob bo'lib, oh deyishning, nola qilishning nomini bildirib kelyapti.
Undovlar boshqa so'zlar bilan grammatik aloqaga kirishmaydi. Ba’zan kishilarning undov so'zlar orqali ifodalagan his-hayajonni, buyruq-xitobini tasvirlash uchun undov so'zlarga demoq, solmoq, urmoq, tortmoq singari fe’llar qo'shilib keladi va qo'shma fe’llar hosil bo'ladi: voy demoq, dod solmoq, oh urmoq, oh tortmoq, pisht demoq kabi.


Undovlar undov ohangi bilan ajralib turadi, lekin undov ohangi xilma- xildir. Bir undov so'z turli ohang bilan talaffuz qilinib, turli xil ma’nolarni ifodalashi mumkin. Ular quyidagilar:


  1. Download 64,22 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish