Yoqubjonova nigora abdusamatovnaning



Download 0,7 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/61
Sana01.01.2022
Hajmi0,7 Mb.
#280379
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   61
Bog'liq
turkiy tillarda sifat soz turkumi

nisbiy sifat

 Turk  tilida  esa  sifat    predmetnig  ichki  yoki  tashqi  belgisini  bildiradi.  Ichki 

belgi  ajralmas  xususiyatdir,  tashqi  belgi  esa  ikkilamchi  xususiyatdir.    Masalan, 

beyaz  elbise,  bu  elbise  kabi  sifat  birikmalaridagi  beyaz  va    bu  ishora  (ko„rsatish) 

sifatlari o„sha elbise (kiyim, kostyum, ayolar  ko‗ylagi) ning belgisidir, lekin beyaz 



elbisening  ichki,  ajralmas  bir    qismi  ichki  sifatdir  va  bu  elbise  birikmasidagi  bu 

so„zi  ajralmas    qism  emas.  Shu  nuqtai  nazardan  sifatlar  ikkiga  ajratiladi:  asl 



sifatlar (vasiflandirma sifatlan yoki niteleme sifatiari) va nisbiy sifatlar (belirtme 

sifatlari). 

O„zbek  tilida  asliy  sifat  predmetning  turg‟un,  nisbatlanmaydigan  va 

darajalanadigan belgisini ifodalaydi: qizil, sariq, katta, ko‗p, oz

Asliy  sifatning  barchasida  daraja  shakllari,  ayrimida  ozaytirma  va 

kuchaytirma  shakli  bor.  Asliy  sifat  bildirgan  belgining  darajasi  har  xil  bo„lishi 

mumkin.  Daraja  kategoriyasi  sifat  ifodalagan  belgining  shu  nuqtai  nazaridan 

tavsifini beradi.

20

 



 Asl  sifatlar  (Niteleme  Sifatlari).  Asl  sifatlar  turk  tilshunosligida  vasiflama 

sifatlar  yoki  niteleme  sifatlari  deyiladi.  Asl  sifatlar  predmetning  ichki  belgi 

(xususiyat)larini  koʻrsatadi, shu sababdan ularning  soni koʻpchilikni tashkil  etadi: 



beyaz  (elbise),  doğru  (söz),  aç  (hayvan),  eski  (hali)  va  h.  Asl  sifatlar  ikkiga 

                                                           

19

 Z.Xudoyberganova. Turk tili nazariy grammatikasi. -Toshkent: Tafakkur bo„stoni, 2015.- B. 44 



20

  R.Sayfullayeva va boshqalar. Hozirgi o„zbek adabiy tili. -Toshkent, 2010. -  B. 177.

 



19 

 

ajratiladi:  predmetning  belgisini  koʻrsatuvchi  sifatlar  va  harakatning  belgisini 



koʻrsatuvchi sifatlar. Predmetning belgilari doimiydir: eski, dayanikli kabi. Harakat 

belgilari  doimiy  emas:  hizb  araba,  yavaş  hareket.  Predmetlarning  vaqtinchalik 

harakat  belgisini  ifoda  etuvchi  sifatlar  ravishlardan  farq  qiladi  (hizli  yürümek, 

yavaş konuşmak).

21

 

O„zbek  tilidagi  sifatning  ikkinchi  turi  Nisbiy  sifatlar  belgini  qandaydir  bir 

predmet,  belgi,  miqdor,  o„rin  va  harakatga  nisbatan  ifodalaydi:  moddiy  yordam, 


Download 0,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   61




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish