Yillarda kavkaz orti davlatlarida siyosiy vaziyat reja I. Kirish. II. Asosiy qism

1991-2022 YILLARDA KAVKAZ ORTI DAVLATLARIDA SIYOSIY VAZIYAT
REJA
I.KIRISH.
II.ASOSIY QISM
1. Ozarbayjon 1991 -2022 yillarda ichki va tashqi siyosati.
2 . Armaniston va Guruzya XIX asr oxiri XX asr boshi .
3. Armaniston va Ozarbayjon ortasidagi Tog'li qorabog' masalasi.
III.XULOSA.
IV.FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI

KIRISH.
Mavzuning dolzarbligi. Kavkazorti mintaqasi bugungi kunda dunyodagi eng ko‘p chegara nizolariga ega hududlardan biri. Checheniston-Ingushetiya, Gruziya-Janubiy Osetiya, Gruziya-Abxaziya, Armaniston-Ozarboyjon kabi qarama-qarshiliklar haligacha o‘z yechimini topgani yo‘q.
Muammolarning ko‘pchiligi tarixiy meros bilan bog‘lanadi. Mintaqa tarixiga nazar solinsa, Kavkazdagi ilk davlat gruzinlarning qadimgi Kolxida qirolligidir. Bu qirollik haqidagi ilk ma’lumotlar miloddan avvalgi birinchi mingyillik o‘rtalariga tegishli. Keyinroq Buyuk yunon koloniyalashtirilishi davrida mintaqaga yunonlar va ellinizm ham kirib keladi.
Armaniston tarixchilari mamlakat tarixini qadimgi Urartu davlatiga bog‘laydi. Bu davlat hozirgi Van, Urmiya va Sevan ko‘llari orasida joylashgan bo‘lib, Urartu tili ilk arman tiliga juda yaqindir. Tarixdagi ilk arman davlatchilik tuzilmasi esa miloddan avvalgi 585 yilda Ahamoniylar davlati tarkibida tashkil etilgan Arman satrapligi edi. XVIII-XIX asrda vujudga kelgan Ozarboyjon xonliklari va Yerevan xonligi Saljuqiylar imperiyasi zaiflashib, mintaqa mamlakatlari qisqa mustaqillikka erishishidan so‘ng bu yerga avval xorazmshohlar, so‘ng mo‘g‘ullar bostirib kiradi.¹
Ulardan so‘ng esa keyingi turkiy sulolalar, Amir Temur, oqquyunli va qoraquyunli turkmanlar bu hududlar hukmdori bo‘ladi.
Va nihoyat 1501 yilda Ismoil Safaviy Tabrizni egallaydi va Ozarboyjon davlatchiligi cho‘qqisi hisoblanuvchi Safaviylar davlatiga asos soldi. Hozirgi Armaniston, Gruziya va Ozarboyjon Safaviylar va Usmoniylar imperiyasi o‘rtasidagi talash hududga aylanadi. Janubiy Kavkaz ikki imperiya tomonidan bo‘lib olinadi.
Safaviylar davrida Janubiy Kavkazga turkiylarning yana katta migratsiyasi boshlanadi va bu hozirgi Ozarboyjon xalqi shakllanishida muhim rol o‘ynaydi. Ozarboyjonliklar mintaqaning Naxchivon, Ganja, Boku, Shamahi, Sheki, Tabriz, Ardebil, Ig‘dil, Qorabog‘ kabi hududlariga o‘rnashadi.