Yil O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jaligi instituti

Magnit maydon kuchlanganligi birligi. Metrda amper _{ } – magnit maydon kuchlanganligining o‘lchov birligidir. Nazariy ravishda metrda amper quyidagicha ta’riflanadi: 1 _{ } kattalik g‘oyat kichik doiraviy kesimli cheksiz uzun to‘g‘ri o‘tkazgichda 1 a o‘zgarmas elektr tok o‘tayotganda undan _{ } m uzoqlikda bir jinsli va izotrop Laplas qonuniga asoslanib, cheksiz uzun to‘g‘ri o‘tkazgich holi uchun quyidagicha bo‘ladi: H=_{ }, bunda I – o‘zgarmas tok kuchi ( a larda), _{ } - o‘tkazgichga bo‘lgan masofa (m larda).

Metrda amper – juda kichik o‘lchov birligidir. SHuning uchun amalda ko‘pincha magnit maydon kuchlanganligining tizimdan tashqari birligi – santimetrda amper dan foydalaniladi.
_{ }.
Oldin magnit maylon kuchlanganligi erstedlarda o‘lchanadi:
1_{ }.
Ba’zida _{ } ni metrdagi amper-o‘ramlar deyiladi va _{ }; _{ } ko‘rinishda belgilanadi.

24. 
    Magnit yurituvchi kuch birligi. Amper (a; A) yoki amper-o‘ram (ao‘; At) – magnit yurituvchi kuch birligidir. 1 a – kuchi 1 amper bo‘lgan o‘zgarmas tok oqayotgan elektr zanjir bilan bir karra bog‘langan (bir aylangan) yopiq kontur bo‘yicha magnit yurituvchi kuchdir.
    

Magnit yurituvchi kuch _{ } munosabatdan aniqlanadi, bunda _{ } - amper hisobidagi tok kuchi, _{ } - yopiq konturni aylanishlar soni (g‘altak o‘ramlari soni). I=1 a va n=1 desak, hosilaviy o‘lchov birligi amper-o‘ramlarning nazariy kattaligini topamiz. Ma’lumki, magnit yurituvchi kuch tushunchasi elektr yurituvchi kuch tushunchasiga o‘xshash faqat matematik qulaylik uchungina kiritilgandir.
Elektromagnitlardan va solenoidlardan tashkil topgan magnit zanjir uchun formal jihatdan elektr zanjirning bir qismi uchun o‘rinli bo‘lgan Om qonuniga o‘xshash quyidagi qonun mavjuddir: F =_{ }, bunda F – magnit oqimi (vb larda), _{ } – magnit yurituvchi kuch (amper-o‘ramlarda), _{ }=_{ } uzunligi l va ko‘ndalang kesimi s bo‘lgan zanjir qismining maxsus birlik – magnit om hisobida o‘lchanadigan magnit qarshiligi , _{ } - o‘zakning magnit singdiruvchanligi (_{ } – o‘zak materialining magnit doimiysi, _{ }=_{ } - erkin sohaning magnit singdiruvchanligi). nI ko‘paytma (magnit yurituvchi kuch ) ko‘pchilik hisoblash formulalariga kiradi; masalan, uzun va bir qatlamli g‘altakning markazidagi magnit maydon kuchlanganligi H =_{ } formula bo‘yicha hisoblanadi.