Yil O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jaligi instituti

Elektr maydon kuchlanganligi birligi. Metrda volt (_{ }) – elektr maydonning 1 kulon nuqtaviy musbat zaryadga bir nyuton kuch ta’sir qiladigan nuqtasidagi kuchlanganlikdir. Birlikning kattaligi va o‘lchamligi _{ } tenglikdan topiladi. Bunday birlikning kattaligi 1_{ }, o‘lchamligi _{ } ekanligi kelib chiqadi.

“Metrda volt ” nomi yuqorida keltirilgan ta’rifga mos kelmaydi. Biroq bu birlikni quyidagi fizik qonuniyat asosida ham ta’riflash mumkin: “metrda volt” – bu bir-biridan 1metr uzoqlikda turgan hamda 1 volt doimiy potensiallar ayirmasi yuzaga keltirilgan ikkita o‘zaro parallel o‘tkazuvchan tekisliklar orasidagi elektr maydonning kuchlanganligidir:
_{ }.
Radiotexnikada ko‘pincha metrda millivolt va metrda mikrovolt kabi ulush birliklardan foydalaniladi: 1_{ }.
Fizikada ko‘pincha tizimdan tashqari birlik – “santimetrda volt” dan foydalaniladi.
1_{ }.

18. 
    Elektr qarshilik birligi. Om (Ω) hosilaviy birlik bo‘lib, chiziqli o‘tkazgichning ikki nuqtasi orasida elektr potensiallar ayirmasi 1v bo‘lganda 1a tok vujudga kelsa, shu nuqtalar orasidagi elektr qarshiligiga tengdir. Bu ta’rif zanjirning bir qismiga tegishli Om qonuniga asoslanadi:
    

_{ } yoki _{ },
bundan omning kattaligi va o‘lchamligi kelib chiqadi:
1 om_{ }.
Elektr qarshilik jismning yoki muhitning tok o‘tayotganda elektr energiyani issiqlikka aylantirish xususiyatini xarakterlaydi va jism yutayotgan elektr quvvatning undan o‘tayotgan tokning kvadratiga nisbati bilan o‘lchanadi: _{ }. Demak, 1 om_{ }.
Zanjirdan o‘zgaruvchan (sinusoidal) elekr tok o‘tganda aktiv qarshilik (omlarda) zanjirda yutiladigan aktiv quvvatning shu zanjirdagi effektiv tok kvadratiga nisbatiga qarab hisoblanadi:
_{ }.
O‘zgaruvchan tok zanjiridagi reaktiv qarshilik ham om hisobida o‘lchanadi. Induktiv qarshilik _{ } (om) orqali, sig‘im qarshilik _{ } (om) orqali hisoblanadi; bu ifodalarda _{ } - induktivlik genrilarda , C sig‘im – ifodalarda , _{ } va _{ } – gerslarda o‘lchanadi.
Har birining nominal qarshiligi 1om bo‘lgan manganin simdan yasalgan to‘rtta g‘altak gruppasi davlat etaloni qilib olingan. Bu gruppa etalon hosilaviy etalondir. YAngi om simob ustunining qarshiligi orqali belgilanadigan eski omga mos kelmaydi.
1 xalqaro om (eski)=1,00050 absolyut om (SI).
Praktikada omning karrali birliklari ham ishlatiladi: 1 kiloom=_{ } om, 1 megom=_{ } om.

19.