Yil O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jaligi instituti

Elektr miqdori birligi. Kulon (k, S yoki kul) – elektr miqdorining o‘lchov birligisifatida 1 amper o‘zgarmas tokda o‘tkazgich ko‘ndalang kesimidan 1 sekundda oqib o‘tgan elektr miqdori olinadi. Kulonning kattaligi va o‘lchamligi q=It formuladan topiladi:

1k =1 a_{ }1 sek.
Kattalik jihatdan, elektr miqdori birligi – kulon elektrostatika masalalari uchun noqulaydir. Masalan, har biri 1 k bo‘lgan ikki zaryad bir-biridan 1m masofada bo‘shliqda g‘oyat katta - 9_{ } nyuton yoki 900000 tonna kuch bilan o‘zaro ta’sirlashadi.sig‘imi 1 mikrofarada bo‘lgan kondensatorda bir kulon zaryad hosil qilish uchun qoplamalarida 100 000 v kuchlanish bo‘lishi kerak. Biroq kuchli toklar elektrotexnikasining amaliy masalalarida kulon tamomida yaroqlidir. Kulon – o‘nli bo‘linmalari yoki karrali kattaliklari ishlatilmaydigan birdan-bir praktik elektr birlikdir.

16. 
    Elektr kuchlanishning; elektr potensiallar ayirmasining, elektr yurituvchi kuchning birligi. Volt (v;V) – 1 amper doimiy tok oqayotgan chiziqli o‘tkazgichning ikki nuqtasi orasida sarflanadigan quvvat 1 vattga teng bo‘lganda shu nuqtalar orasidagi elektr potensiallar ayirmasidir. Voltning qiymati _{ } munosabatdan kelib chiqadi. Agar _{ }1 vt va _{ }1 a desak, voltning kattaligini topamiz:
    

1v_{ }
uning o‘lchamligi:
[v]=_{ }=_{ }.
O‘zgaruvchan tokning kuchlanishi ham voltlarda o‘lchanadi. Bu holdaasboblar, odatda, kuchlanishning _{ } ga teng bo‘lgan “effektiv” qiymatini ko‘rsatadi; sinusoidal tebranishlarda _{ } bunda _{ } – kuchlanishningamplituda qiymati, _{ } - tok bilan kuchlanish orasidagi faza siljishi.
1 volt elektr kuchlanish maxsus etalon – maxsuu tayyorlangan 20 ta Veston normal element gruppasi yordamida amalda juda aniq hosil qilinadi. Voltning bu gruppa etaloni hosioaviy etalon bo‘lib, etalon qarshilik yordamida tok tarozisida tekshirib turiladi.
Har bir etalon galvanik element 1 voltdan farqli, lekin (20) juda aniq elektr yurituvchi kuchga egadir. Veston elementlari etaloniga kiruvchi barcha elementlar elektr yurituvchi kuchlarning o‘rtacha qiymati e. yu. k. ning davlat etaloni qiymatini belgilaydi. Vaqt o‘tishi bilan har bir normal elementning elektr yurituvchi kuchi kamaya borishi tufayli, har bir yilning boshida elektr yurituvchi kuchi 0,001 v dan ortiqroq kamaygan barcha elementlarning o‘rniga boshqasi qo‘yiladi. Taqqoslashlarning ko‘rsatishicha, 1 xalqaro volt (eski) _{ } 1,00035 absolyut volt (SI).

17.