Yengil sanoat jihozlarini

7.5. Lazerli payvandlash va suyultirib qoplash
Lazerli payvandlash va suyultirib qoplash usullari mos holda 
qo‘shimcha ta’mu' detallami payvandlashda va detallaming yeyilgan sirt- 
lariga kukun qotishmalami suyultirib qoplashda qo‘ llaniladi.
Lazerii payvandlash va suyultirib qoplashda ikki toifadagi uskuna ru- 
binli kvant nurlanish generatori va gaz generatoridan foydalaniladi. Gaz 
generatorida ishchi jism (gaz) sifatida karbonat angidrid gazi, azot va geliy 
aralashmasidan foydalaniladi.
Lazerii payvandlashda suyultirib qoplashning afealliklari shundan ibo- 
ratki, detaining faqat payvandlanadigan joyi qiziydi, ishlov beriladigan de- 
talga issiqlik oz keltiriladi, shu tufayli termik ta’sir zonasi paydo bo‘lmaydi; 
lazer nurini turli j oylarga yo‘ nal tirish mumkin, bu esa detaining eng noqulay 
joylarini ham payvandlash imkonini beradi, payvandlash jarayoni yuqori 
unumli bo‘ladi.
Lazerli payvandlash usulida ishlatiladigan uskunaning murakkabligi 
uning kamchiligidir. Lazerii payvandlash texnologik mashina vajihozlarini 
ta’mirlashda istiqbolli jarayondir.
Plazmali suyultirib qoplash
Plazma hosil qiluvchi gaz sifatida ai^on, azot, geliy, vodorod va ular- 
ning aralashmalari ishlatiladi. Aigonli plazma oqimijuda yuqori (20000 °S 
gacha) haroratda, oqib chiqish tozligi esa tovush tezligidan katta (1200 
ml
s gacha boradi) bo‘ladi.
Plazmali suyultirib qoplashda suyultiriladigan ashyo payvandlash van- 
nasiga kukun yoki sim ko‘rinishida kiritiladi. Kukun payvandlash vannasi- 
ga bevosita kiritiladi yoki plazmali oqimga puflanadi.
Plazmali suyultirib qoplash usuli suyultirib qoplangan metallning yuqori 
sifetli bo‘lishini ta’minl^di vao‘aning texnik-iqtisodiy ko‘rsatkidilari jihatidan 
boshqa usullardan qolishmaydi, ba’zan esa ulardan 
ham turadi.
7.6. Detallarni tiklashning maqbul usulini tanlash
Texnologik mashina vajihozlaming 85 foizidan ziyod detallari 0,2-
0,3 mm yeyilgandayoq ishga yaroqsiz bo‘lib qoladi. Bundajuda ko‘p ele-
125

---

mentlar va sirtlar umuman yeyilmaydi. Natijada yana bir necha yil xizmat 
qilishi mumkin bo‘lgan detallar ham ularga qo‘shilib bir vaqtdayaroqsizga 
chiqariladi.
Texnologik mashina vajihozlaming ta’mir fondlarini tadqiqoti shuni 
ko‘rsatadiki, ulaming asosiy ta’mirlashni talab etgan 20 foizgayaqin detal- 
lari yaroqsizga chiqariladi, 25-40 foizi yana ishlatishga yaroqli, qolganlarini 
esa qayta tiklash mumkin.
Ta'mirlash usuli detallaming konstruktiv texnologik xususiyatlariga va 
ishlash sharoitlariga, yeyilganlik darajasiga, nuqson turigaqarab tanlanadi. 
Ta’mirlash usuUari ta’mirlanadigan detallami uzoq vaqtga chidamliligim va 
ta’mirlashtannarxini arzon bo^lishini ta’minlashi lozim.