Yem-xashak yetishtirish agronomiya asoslari

BOTANIKA  FANIGA  KIRISH
0 ‘SIMLIK HUJAYRALARINING TUZILISHI
A ngiliyalik  fizik  R obert  G uk  o ‘zi  takom illashtirgan  m ikroskop 
yordamida  1665-yilda  o ‘simlik  hujayradan  iborat  ekanligini  kashf etdi.
XIX  asrning  birinchi  yarm idagina  hujayrada  yadro,  protoplazm a 
borligi  aniqlandi.  XIX  asrning  oxirida  S.G.Navashin  gulli  o ‘simliklarda 
qo‘shurug‘lanish  hodisasi  borligini  aniqladi.
Biz  endi  yuksak  va  tuban  o ‘simliklar  organlarining  hujayralardan 
iborat ekanligini, ya’ni ichi yarim suyuq modda bilan to‘lgan,  bir-biridan 
p ish iq   to 's iq   b ilan   a jra lg a n ,  k o ‘pi  o ‘z  to ‘sig‘i  o rq ali  su yu qlikni 
o ‘tkazadigan jud a mayda alohida pufakchalar yoki hujayralardan iborat 
ekanligini bilamiz. Bu hujayralami k o ‘rishda mikroskopdan foydalaniladi. 
Yirik hujayralam i,  masalan, pishgan olma, tarvuz, ildiz tukchalari, paxta 
tolasi hujayralarini ko‘z bilan ko‘rsa bo‘ladi. Ulam i yorug‘lik mikroskopi 
2000 m arta kattalashtirib ko‘rsatsa, elektron mikroskopida 200000 marta 
kattalashtirib  ko ‘rish  mumkin.
Y orug'lik  mikroskopida  hujayraning  qismlari  sitoplazma,  hujayra 
shirasi -   vakuola, po‘sti va yadro qismlari ko‘rinadi.
Elektron  mikroskopda  esa  membrana,  teshikcha  (porasi),  yadrocha, 
mitoxondriya,  endoplazmatik  to ‘r,  plastidalar,  vakuola,  Goldji  apparati, 
ribosomalar  k o ‘rinadi.  0 ‘simlik  hujayrasi  o‘z  ichidagi  suyuqlikni  o ‘rab 
olgan  p o ‘stiga  k o ‘ra,  m a’lum  shaklda  bo‘ladi.  Shakli jihatidan  hujayra 
parenxima  va  prozenxima  hujayralariga  bo‘linadi.  Parenxima  hujayra 
uzunligi, kengligi, balandligi taxminan bir xil. Prozenximali hujayralar ikki 
tomoni uchlangan,  uzunasiga  cho‘zilgan  bo‘ladi.
Sitoplazm a  va  yadro  hujayraning  asosiy  elem entlaridir.  0 ‘simlik 
hujayrasida  bundan  tashqari  plastidalar,  m itoxondriya,  ribosom a  va 
boshqa elementlar bor.  Bu organoidlaming yig‘indisi protoplast deyiladi.