«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

S
oraw hám tapsırmalar
1. Rim qalası xalqınıń turmısı haqqında sóy-
lep beriń.
2. Rimlilerdiń kiyimleri nesi menen ajıralıp 
turatuǵın edi?
3. Rim qudayların sanap beriń. Olar grek 
qudaylarınan nesi menen parq qıladı?
4. Pontifik ruwxanıyları hám avgur ruwxanıyları 
degen kimler?
5. Vestashı ruwxanıylardıń tiykarǵı wazıypası 
ne bolǵan?
40-§. Jer Orta teńizinde
ústemlik ushın gúres
Rim armiyası 
Rimniń kúshlı áskeri sırtqı dushpanlar-
dan qorǵaw hám qońsı mámleketlerdiń jerle-
rin basıp alıw uchun zarur edi. Dáslep ásk-
Ruwxanıylar – pontifikler, ruwxanıy lar – 
avgurlar, ruwxanıylar – vestashılar

---

156
Oq atıw quralı – 
katapulta
Rim 
áskerleriniń 
qorǵanıw 
quralları
Gannibal
erge adam jer-múlkke iye bolǵan rimliklerden 
olınǵan. Keyinirek jawınger askeriy kúshke 
aylangan. Armiyada 17 jastan 46 jasqa shek-
em bolǵan er adamlar xızmet etetuǵın edi. 
80 adamnan ibarat bolǵan jawıngerler toparı 
senturiyalar
dep júritilgen. Bir neshe sen-
turiyler 
kogortanı
, 10 laǵan 
kogorta legiondı 
quraytuǵın edi. Jawıngerlerdiń kópshiligi 
jaq sı bilim alǵan áskerler bolıp, Olar is haqı 
aliwdan tasqarı kiyim hám qural-jaraqlar 
me nen táminlengen. Xızmet múddeti 25 jıl 
bolǵan. Sonsha múddettegi xızmeti esesine 
legioner úy-jay, jaqsı aylıq is haqı alıw hám 
basqa Rim aymaǵındaǵı turli úlkelerdi kóriw 
imkaniyatlarına da iye bolǵan.
Rimliler ózine tán sawash alıp barıw 
taktikasın islep shıqqan: aldın ala qala qor-
shap alınar, keyin bolsa 
katapulta
degen qa-
mal quralınan paydalanıp diywallardı tesip 
hám qalalarǵa bastırıp kiretuǵın edi. Pisken 
metall taqtayshalardan tiklengen uzın qa-
mal minaraları járdeminde biyik diywallardan 
ótetuǵın edi
.
Áskeriy toparlar imperiya aymaǵı boylap 
tezirek háreketleniwi ushın elde tegis jollar 
tarmaǵı qurıldı, bul jollar menen imperiyanıń 
hár qanday úlkesine jetip alıwǵa bolatuǵın edi. 
Imperiya shegaralarında bolsa tas qorǵanlar 
qurılǵan edi.
Jeńisten soń Senat qararına muwapıq 
Rim áskerleri jeńis (
triumf
) tı saltanatlı bel-
gileytuǵın edi. Máresimde Áskerler aldın da 
tórt aq tul par qosılǵan arbada basına 
lavr 
gúlsheńberin 
qadap alǵan jeńimpaz ásker-
bası baratuǵın edi. Áskerbasınıń izinen ol-
jalardı alıp baradı.

---

157