«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

Nızam 
buzıwshılarǵa 
tán jazası 
qollanılatuǵın 
edi
Ó
zińizdi sınań!
Diktator – ... 
Konsullar – ... 
Liktorlar – ... 
Xalıq tribunı – ...
Este saqlań!
E.sh. III ásır
baslarına kelip 
Rimniń barlıq 
puqaraları, 
dárejesine 
qaramastan 
nizam aldında 
teń dep 
esaplanǵan 
nizamlar qabıl 
etilgen.
dawamında Rim respublikasın basqarıp, rim-
lilerdi sudlaytuǵın edi. Áskeriy jaǵdaylarda 
bolsa, olar áskerlerge áskerbasılıq etken. 
Hár jılı olar Xalıq májlisine esap beretuǵın 
edi. Rim respublikasında 
xalıq tribunı
lawazımı da shólkemlestirildi. Xalıq tribunları 
kámbaǵal rimliler máplerin gózleytuǵın edi. 
Olar májlislerde barlıq puqaralardıń teń hám 
jasırın dawısları menen saylanatuǵın edi. 
Xalıq tribunı «
veto
» (qadaǵan etemen) sózin 
aytıwı múmkin bolǵan, bunday jaǵdayda 
nızam qabıl etilmeytuǵın edi.
«12 keste nızamları»
Áyyemgi Rim nızamshılıǵı awızeki nızam-
larǵa tiykarlan-ǵan edi. Sudlarda kóbinese 
ádalatsız nızamlar shıǵarıwshı patritsiyler 
májlis qılatuǵın edi. Plebeyler talabıga kóre, 
patritsiyden ibarat keńes dúzilip, Olar ónlaǵan 
nizamlar jazba jıynaǵın dúziw kerek bólǵan. 
Biraq keńes bul iste aqırına jetkeza almaǵan.
Sol waqıtta tiykarınan plebeylerden ibarat 
bolǵan Rim áskerleri qozǵalań kóteredi. Olar 
Rim átirapındaǵı Muqaddes tawǵa ketip 
qaladı hám óz nızamlarına iye bolǵan jańa 
qala quramız dep eskertedi. Solay etip, pat-
ritsiyler 12 kesteden ibarat jańa nızamlardı 
hámme kóriwi ushın Rimniń oraylıq maydanı – 
Forumǵa
jaylastırǵan. Patritsiyler 12 kesteden 
dúzilgen jańa nızamlar qabıl etiwge májbúr 
bólǵan.

---

151