«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

respub-
lika
dep atala 
baslaǵan.
38-§. Rim respublikası
Respublikanı basqarıw 
Rim patshaları áhmiyetli máselelerdi 
sheshiw ushın 
Xalıq májlisin
shaqıratuǵın 
edi. Xalıq májlisi urıstı daǵazalaǵan, shárt-
nama dúzgen, nızamlar qabıl etken hám 
biykarlaǵan, zárúrli barlıq ámeldar adamlardı 
saylap tayınlaytuǵın edi. Bul májlistiń qararın 
Senat
tastıyıqlaytuǵın edi, latınshadan aw-
darǵanda «senat» sózi «
aqsaqallar keńesi
» 
degen mánisti bildiredi. Rimning tub aholisi 
patritsiyler
, Rimniń ápiwayı xalqı bolsa 
ple
-
beyler
dep atalǵan. Rim basqarıwında tek 
patritsiyler qatnasatuǵın edi.
 B. e. sh. VI ásir
baslarınan Rim mámleketi 
respublika 
dep 
júritile basladı.
Latın tilinen awdarǵanda «respublika» 
sózi «
xalıq isi, ulıwma is
» degen mánislerdi 
ańlatadı («
res
» – is, «
publika
» – xalıq). Xalq 
majlisi patritsiylardan eki adamdı bir jıl múd-
detke hákim etip saylagan. Olar
 konsullar
deb 
atalgan.
Bay qul iyeleri túrli jollar menen 
saylawshılardı óz tárepine awdırıp, biypul 
túslik uyımlastırıp, sawǵa-sálem tarqatıp hám 
oǵan uqsas islerdi ámelge asıratuǵın edi.
Saylaw kúni konsullıqqa óz kandidaturasın 
qoyǵan bay qul iyeleri «
kandida
» dep atalıwshı 
juqa aq-jipek lipas kiyip alǵan. Házirgi «kandi-
dat», yaǵnıy qandayda bir lawazımdı iyelew-
ge háreket etiwshi talaban adam mánisin 
beriwshi sóz de «kandida» dan kelip shıqqan. 
Aq reń kandidattıń hújdanı da onıń lipasınday 
taza hám pák ekenligin bildirip turatuǵın edi.

---

149