«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

Tas 
jonipatırgan
qullar
Rim qul iyeleri
41-§. 
Qullar hám gladiatorlar
Rimde qulshılıq 
Jeńisli urıslar nátiyjesin de Rimde qullar sanı 
kóbeyip ketti. Erkin rimlilerdiń pikirinshe, qul 
pútkilley qul iyeleriniń ıqtıyarında bolǵan, bir 
buyım sıyaqlı edi. Qullardıń qádiri bolmaǵan, 
sebebi olar júdá arzan turatuǵın edi. 
Rim mámleketindegi qullarda miynetten 
mápdarlıq sezimi hasla bolmaǵan. Olarga haq 
tólanmas edi. Shonıń uchun qullar mumkin 
bolǵanınsha az hám jamanıraq isledi. Bara-
bara qullar miynettiń ónimdarlıǵı kemeyip ket-
gen.
Qullar miyneti qul iyeleri ushın paydalı emes-
ligi málim boldı. Kóplegen qul iyeleri qullardı 
jer ijarashılarına aylandıra basladı. Qullar 
qozǵalańınan qorıqqan, ónimdarlıqtı asırıwǵa 
umtılǵan jer iyeleri óz ushastkaların kishi-kishi 
múlklerge bólip tasladı, erkin kámbaǵallarǵa 
ijaraǵa tarqatıp bere basladı. 
Áne usı ushastkalarda ijarashılar diyqan-
shılıq penen shuǵıllandı. Olar jerge qansha 
islew berse, ónimniń sonsha kóp úlesin ózler-
ine qaldıratuǵın edi.
Mayda jer ijarashıları 
kolonlar
dep atalǵan. 
Jerden paydalanıw ushın olar jer iyesine ózleri 
jetistirgen ónimler menen tóleytuǵın edi. 
Bara-bara ulıwma qullar sanı kemeydi. 
Ayırım jer iyeleri xojalıq júrgiziw ushın qullarǵa 
kishi jer ushastkasın erkin islewge miynet 
quralların, uruwı, shańaraǵı menen birge ja-
sawǵa ruqsat beretuǵın edi. Bunday qullar 
«
ılashıqlı qullar
» yaǵnıy úy-jaylı qullar dep 
atalǵan. 

---

161
Kolizeydiń 
sırtqı kórinisi 
11 – Tariyx, 6-sinf.
Ó
zińizdi sınań!
Kolonlar – ... «Ilashıqlı qullar» – ...
Este saqlań!
«Ilashıqlı qul
-
lar» 
– bul qul 
iyelewshiler 
tárepinen 
kish kene jer, 
miynet qural-
ları, tuqım 
menen támi-
yinlengen 
qullar. Olarǵa 
shańaraq hám 
turaq jay qurıw 
ushın da ruq-
sat berilgen.