Yangiasr avlopi

Qolyozma 

muayyan bir necha kun bu­

tun qit’ani kezib chiqib, yana Martinning qoliga 

qaytib kelardi; lekin endi qolyozma boshqa kon-

J

l

SSL

____________  

Je/c 

London

--------

---

Martin  Iden

177

vertga solingan, ilova qilib yuborilgan 

shu konvertga yopishtirilgan bolardi. Ehtimolki, 

hech qanday muharrir yo'qdir, balki uning o'rni- 

da  qolyozmani  bir  konvertdan  olib,  ikkinchisi- 

ga  soluvchi  va  konvert  ustiga  marka  yopishti- 

ruvchi  mohirona  tuzilgan  mexanizm  bordir.  Bu 

mexanizm  pul  tashlasang,  «Ик»  etib  saqich yoki 

bir bolak shokolad chiqarib beradigan avtomatni 

eslatardi. Tangani uning bir teshigiga tushirsang, 

saqich olasan,  boshqasiga tushirsang,  shokolad 

olasan.  Bu  o‘rinda  ham  vaziyat  aynan  shu  ho- 

latda edi.  Mexanizmning bir tuynugidan gonorar 

cheki otilib chiqar,  ikkinchisidan esa qolyozma­

ni rad etuvchi maktub chiqardi. Ammo shu payt- 

gacha Martin nuqul ikkinchi tuynukka to‘g‘ri ke- 

layotgan edi.

Mash’um  maktublar  muharrirni  mashinaga 

yanada  ko‘proq  obcshatardi.  Bu  faqat yozuvchi- 

ning va asarning nomi qoyilgan bosma standart 

blankalar  edi.  Martin  bu  blankalardan  yuzta- 

chasini  oldi  -   har  bir  qolyozmasiga  taxminan 

o'ntadan  to‘g‘ri  kelardi.  Agar  u  shaxsan  o‘ziga 

murojaat etib qol bilan yozilgan bir satrgina jon- 

li  xat  olsa  edi,  o‘zini  benihoya  baxtiyor  his  qil- 

gan  bolardi.  Lekin  bironta  ham  muharrir  o‘zi- 

ning jonli odam ekanligini isbotlamasdi.  Shunga 

ko‘ra,  dunyoda bironta ham jonli muharrir yo‘q, 

faqat yaxshilab moylangan va yaxshi ishlaydigan 

avtomatlar bor, degan xulosaga kelishdan bosh­

qa iloj qolmadi.

Martin tabiatan chidamli, matonatli kurashchi 

edi,  shuning uchun bu toshyurak mashinaiarni 

uzoq yillar davomida ta’min etishga bardosh bera

marka esa

---

178

Jek  London

.  Lekin joni  ko‘p  ketib  holdan  toygan  edi, 

shunga ko‘ra, kurash natijasini yillar emas, bal- 

ki haftalar hal etishi kerak edi. Har hafta tolana- 

digan  ijara  haqi  uni  halokatga  yaqinlashtirar, 

pochta  xarajatlari  esa  o‘sha  mash’um  daqiqam 

yaqinlashtirishga yordam  berardi.  U  endi  kitob 

sotib  ololmasdi,  shu  sababli  falokatni  orqaga 

surish  maqsadida  mayda-chuyda  xarajatlami 

kamaytirib, pulini tejab sarf qilmoqchi boldi; le­

kin Martin rejali bola olmasdi,  bir kun u  opasi 

Meriyenga ko^lak olish uchun besh dollar sovg‘a 

qilib, jang oqibatini bir haftaga beri surdi.

Martin  zulmat  qo‘ynida jang  qilar,  uning  na 

maslahat beradigan,  na dalda beradigan 

odami 

bor  edi;  go*yo  atrofidagi  kishilaming  hammasi 

o'zaro kelishib olib, uning matonatini sindirishga 

urinayotganga o'xshardi.  Hattoki Gertruda ham 

unga qovoq solib qaraydigan bolib qoldi; awaliga 

u  Martinning bolalar  sho'xligiga  o'xshab  tuyul- 

gan ishlanga mehribon opa sifatida beparvo  qa- 

ragan edi; lekin keyin yana mehribon opa sifatida 

bezovta bola boshladi. Bolalik sho'xligi endi unga 

jinnilikka aylanib ketayotgandek tuyuldi. Martin 

opasining  tashvish  bilan  qarayotganini  payqar, 

mister  Xigginbotamning  betakalluf  va  hayosiz 

istehzolandan  ko'ra,  opasining  shu  qarashlari- 

dan ko'proq iztirob chekardi.  U o'ziga ishonardi, 

ammo yolglz edi. Hattoki Ruf ham uning ishon- 

chiga  sherik  emasdi.  U  Martinning  faqat  mus- 

taqil tahsil olish yoli bilan shug\illanishini istar- 

di,  uning adabiyotga ishtiyoqini  ochiqdan-ochiq 

hech qoralamasa ham, ayni vaqtda hech qachon