|
0 ‘N BESHINCHI BOB
- Birinchi to'qnashuv bo lib o‘tdi, - dedi Martin
oradan o‘n kuncha vaqt o'tgach, ko'zgudagi aksi-
ga qarab, - lekin ikkinchi, uchinchi to'qnashuv
ham boladi, to...
U jumlani tugallamay, o'zining g'aribona
hujrasiga ko‘z yugurtirib chiqarkan, ko'zlari
burchakda sochilib yotgan bir to‘p uzunchoq
konvertlarga ma’yus tikilib qoldi. Bularning ham-
masi tahririyatlardan qaytarib yuborilgan qol-
yozmalari edi. Bulami yangi manzillarga yubo-
rish uchun marka kerak edi; marka olish uchun
esa pul kerak, shuning uchun ham bir haftada
ancha-muncha qolyozma to‘planib qolgan edi.
Hali qolyozmalarning hammasi qaytib kelgani-
cha yo‘q, ertagayam, indingayam ular kelavera-
di. Endi, bu qolyozmalami boshqa tahririyatlar-
ga yuborishga uning imkoni qolmadi. U yozuv
mashinkasining bir oylik ijara haqini tolagani
yo‘q, to lay olmas edi ham, chunki qolidagi puli
bir haftalik ijara haqi bilan vositachilik mahka-
masiga tolanadigan pulga arang yetardi; Martin
shu mahkama orqali o‘ziga ish topmoqchi edi. U
o'tirib, stolga tikilgancha oVga toldi. Stolda siyoh
doglari bor edi, Martinning dilida birdan stolga
mehribonlik tuyg4isi uyg'ondi.
- E, bechora ko'hna stol, - dedi u, - sening
qoshingda juda ko‘p baxtiyor damlami o'tkaz-
dim, sen hamisha vafodor do'stim eding. Hech
qachon kolcsimdan itarmading, o'rinsiz injiq-
liklar qilib meni ranjitmading, hech qachon ish
og'irligidan nolimading.
196
Jek London
U stolga tirsaklarini qo'yib, yuzini qollari bi
lan yopdi. Bir nima tomog'iga kelib tiqildi, yiglab
yuborgisi keldi. Birinchi marta mushtlashgani
esiga tushdi: u paytda olti yoshli bola bolgan
Martinni o'zidan ikki yosh katta boshqa bola
olarday do'pposlar, Martin esa ko‘zida yosh bi
lan uning zarbalarini daf qilardi. Nihoyat ko‘z
yoshlariga qorishib ketgan burnidan oqqan qon-
ni yutib yiqilganda, qiyqirib yuborgan bolalar-
ning tepasida uymalashib turganini ko'rgan edi.
-
Bola faqir, - deb g'oldiradi u, - hozir ham
yana do'pposlashdi seni! Do‘pposlashgandayam
o'mingdan turolmaydigan qilishdi.
Bu dastlabki mushtlashish xotirasi xayoli-
dan hadeganda ketmadi. 0 ‘sha paytda juda ko‘p
marta mushtlashgan edi, shulaming hamma-
si birin-ketin Martinning xotirasida gavdalana
boshladi. Yarim yil o'tgach, Moy Qovoq (o‘sha
bolaning laqabi shunday edi) yana Martinga
yopishdi. Lekin bu safar Martin ham uning ko‘z
ostini kolcartirdi. Bu hazilakam gap emas edi!
U o'sha bola bilan bolgan hamma mushtlash-
ganlarini birma-bir eslay boshladi. Moy Qovoq
doim yengib chiqardi. Lekin Martin bir marta
ham qochmadi. Bu esiga tushganda g'ururlanib
qo'ydi. U mushtlashish paytida qattiq azob chek-
sayam, har doim oxirigacha chidab turardi. Moy
Qovoq insofsiz raqib edi, u hech kimga shafqat
qilmasdi. Lekin Martin hammasiga chidadi. U
hamisha jang oxirigacha chidadi.
Keyin Martinning ko‘z oldida ikki tomonida
omonatgina tikkayib turgan sinch devorli uy-
lar tizilishib ketgan tor ko'cha namoyon boldi.
Martin Iden
197
Ko'cha boshida bir qavatli g'isht imorat
u yerdan «Axborot» gazetasining kunduzgi son-
larini bosadigan mashinalaming bir me’yordagi
gWillashi eshitilib turardi. U paytda Martin o‘n
birda, Moy Qovoq esa o‘n uchda edi; ikkovlari
ham gazeta sotishardi. Shuning uchun ham ik
kovlari bosmaxona darvozasi oldida uchrashi-
shardi. Tabiiy holki, Moy Qovoq Martinni ko'rgan
zahoti unga o‘chakishib qoldi, yana mushtla-
shish boshlandi, lekin jang natijasiz qoldi, chun-
ki soat chorak kam to'rtda bosmaxona darvozasi
ochildi-yu, hamma bolalar «gur» etib gazeta ol-
gani otilishdi.
-
Ertaga do'pposlayman seni, - deb va’da qildi
Moy Qovoq. Martin esa yig'idan qaltiragan ovoz
bilan ertaga shu yerda bolishini aytdi.
Ertasi kuni u maktabdan qochib, mushtlasha-
digan yerga Moy Qovoqdan ikki daqiqa oldin yetib
keldi. Boshqa bolalar Martinni maqtashib, unga
maslahat berishdi, mabodo Martin shu masla-
hatlarga amal qilsa, albatta raqibini yengishi
turgan gap edi. Lekin aynan shu bolalaming o‘zi
Moy Qovoqqa ham shu maslahatni berishdi. Bu
tekin tomoshani ular astoydil zavqlanib tomosha
qilishardi. Martin esa o'sha paytda bolalarning
qanday zavqlanganini eslab, hozir o'zining ham
ularga havasi kelib ketdi. Jang boshlanib, yarim
soat, ya’ni, to bosmaxona darvozasi ochilguncha
davom etdi. Martinning ko‘z oldida o'zining har
kuni maktabdan qochib, bosmaxona darvozasi
oldiga shoshib borgani, bolalik chog'i qayta-qay-
ta namoyon bolaverdi. U chopa olmasdi. Mut-
tasil mushtlashishdan uning qaddi bukchaygan,
bo lib.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
