Martin Iden
221
boshqardi. U shu tarzda ko'ylakning
langan qismlarini dazmollar, keyin uni Martinga
tashlardi. Martin ulami taxta ustiga qo^ib, qol-
gan qismini dazmollab tugatardi.
Ayni vaqtda, bu soatma-soat to'xtovsiz da-
vom etadigan og‘ir, mashaqqatli ish edi. Meh-
monxonaning ayvonlarida oq kiyim kiygan
erkaklar va xonimlar toza havo olib sayr qilib
yurishardi yoki pastak stolchalar atrofida o‘ti-
rishib, muzdek ichimliklar ichishardi. Lekin
kirxonada havo chidab bolmaydigan darajada
dim. Cho‘g‘dek qizarib ketgan plitadan gup-gup
issiq urar edi, nam koyiaklarga tekkan dazmol
lar ostidan bug‘ burqib chiqardi. Bu yerda daz
mollar, odatda, uy bekalarining dazmolidan bir-
muncha kuchliroq qizdirilardi. Barmoqni tupuk-
lab turib qizigan-qizimaganligini bilishadigan
dazmollar Martin bilan Jo uchun sovuq hisobla-
nardi. Ular dazmolning qizigan-qizimaganligini
aniqlash uchun, to‘g‘ridan-to‘g‘ri uni yuzlariga
yaqinlashtirardilar-da, Martin uchun mutlaqo
mavhum bolgan allaqanday maxsus bir has-
soslik bilan uning haroratini aniqlardilar. Agar
dazmol judayam qizib ketgan bolsa, uni suv-
ga tiqardilar. Bu ham zo‘r malaka va chaqqon-
lik talab qilardi. Dazmolni keragidan ortiq sovi-
tish uchun uni suvda bir soniyagina ushlab tu-
rish kifoya edi; Martin ham bu og‘ir ishni xuddi
avtomat singari aniq, benuqson bajarayotganiga
o‘zi hayratlanardi.
Ammo hayratlanishga vaqt ham yo‘q edi. Mar
tin butun diqqat-e’tiborini ishga qaratgan edi. U
misoli jonli mashinadek ham boshi, ham qoli bi-
kraxmal-
222
Jek London
' lan tinim bilmay ishlardi, ish esa unda mavjud
bolgan jamiki insoniy xususiyatlami zulukdek
so‘rib olardi. Martinning boshida dunyo va uning
sirlari haqidagi mulohaza uchun o‘rin qolma-
gan edi. Uning miyasidagi keng va katta xona-
lar berkitilib, mixlab tashlangan edi. Uning ongi
shturman hujrasi singari torgina xonaga ко‘chib
©‘tgan va shu yerdan turib, qol va barmoqlariga
bug'i chiqib turgan mato ustida dazmolni qanday
yurgizish, kiyimlaming son-sanoqsiz yenglari,
yelkalari, etaklari, yonlarini bir enlik ham chet-
ga chiqib ketmasdan, bir me’yorda izchillik bi
lan qanday dazmollash kerakligi, dazmollanib
bolgan koyiakni qanday qilib g'ijimlanmaydigan
qilib otib yuborish haqida farmoyish berib tu
rardi. Bir kotylakni dazmollab bolgan zahoti,
butun e’tibori navbatdagi ko*ylakka qaratilardi.
Shu tarzda juda ko‘p soatlar o'tardi. Tashqari-
da Kalifomiyaning jazirama oftobida butun ha
yot to*xtab qolgan, lekin dim kirxonada bir on
ham to'xtamasdi. Chunki mehmonxona ayvon-
larida salqinlab o‘tirganlar uchun muttasil toza
kotylaklar kerak bolib turardi.
Martin terlab suv bolib ketdi. U haddan tash-
qari ko‘p suv ichar, lekin harorat shu qadar
baland ediki, suv uning badanida qolmay, har
bir mo*y tagidan ter bolib sirtga chiqardi. Den
giz safari paytida eng og‘ir ish ham uning fikr
yuritishiga xalal bermagan edi. Kema sohibi
uning vaqtigagina xo jayin edi, mehmonxona so
hibi esa uning tafakkuriga ham xo‘jayin bolib
chiqdi. Martin aqlini ham, vujudini ham holdan
toydiruvchi og‘ir mehnatdan o‘zga hech nima