Yangiasr avlopi

Martin  Iden

181

kapalaklarning  chiroyli  qanotlaridagi 

artib  tashlab,  ularni  mahv  etganidek,  siz  ham 

go'zallikni mahv etyapsiz.

Martin boshini sarak-sarak qildi.

- Go‘zallikning 

o ‘z

 ma’nosi bor,  lekin men shu 

choqqacha o‘sha ma’noni his qilganim yo‘q.  Men­

ga  chiroyli  narsa  chiroyli  bolgani  uchun  yoqar- 

di,  vassalom.  Men  go'zallikning  mohiyatini  tu- 

shunmasdim.  Endi  bolsa  tushunaman,  yoinki, 

aniqroq  qilib  aytganda,  tushuna  boshlayapman. 

Men uchun bu ot, ayniqsa, uning nima sababdan 

bundayligini  bilganimdan  keyin,  uning shu  tepa 

boshida o‘sishi uchun zarur bolgan quyoshning, 

yomglrning va yer sharbatining murakkab ta’siri- 

ni bilganimdan keyin, nihoyatda go‘zal bolib ket­

di. Har bitta giyohning tarixi ajoyib sarguzashtlar 

bilan  boy;  u  ne-ne  voqealami  boshidan  kechir- 

magan.  Ana shu  fikming o‘zi  meni ilhomlantira- 

di.  Men quwat bilan materiyaning ishini,  buyuk 

hayotiy kurashlami oyiasam,  shu giyoh to‘g‘risi- 

da butun bir doston, nainki bir doston, bir necha 

doston yoza olishimni his qilaman.

-  Biram chiroyli gapirasiz-a, -  dedi Ruf о У chan- 

lik bilan, uning sinovchan ko‘zlari g'alati bir tarz- 

da  Martinga  tikilib  turardi;  Martin  birdan  buni 

payqab qoldi-yu, shu zahotiyoq uyalib ketdi, hat- 

to boshi gangib, yonoqlari cho‘g‘dek qizardi.

-   Oh,  qani  endi,  men  chindan  ham  chiroyli 

gapira  olsam  edi,  -   deb  tutila-tutila  gap  bosh­

ladi Martin. -  Miyamda fikrlar shu qadar ko‘pki, 

ularni izhor etishni xohlayman.  Lekin ularning 

kengligidan  ifodalashga  munosib  so‘z  topa  ol- 

mayman. Ba’zan, butun olam, butun jonivorlar

changni

---

182

Jek  London

menga yuzlanib,  ular uchun  gapirishim- 

ni talab  qilayotganday  tuyuladi.  Men  shu  nar- 

sani his qilaman,  sizga qanday ifodalab bersam 

ekan? -  butun borliqning ulugVorligini his  qil­

aman,  lekin  gapira  boshlasam  kichkina  bola- 

ga obcshab  g‘o‘ldirayman.  Fikr va  tuyg4ilaring- 

ni  shunday  so‘z  bilan  ifodalash,  uni  shunday 

yozish yoki  gapira olish  kerakki,  toki  gapingni 

tinglovchi  yoki  jumlalaringni  o‘quvchi  ularni 

tushunsin,  yozilgan kitob  yoki  aytilgan jumla- 

da yana  aynan  o'sha fikr,  o‘sha  tuyg4ilar  gav- 

dalansin,  lekin bu nihoyatda buyuk vazifa.  Bu

-   hech  narsaga  qiyos  qilib  bolmaydigan  vazi­

fa.  Mana,  ко‘ring,  men  yuzimni  o'tlar  orasiga 

tiqyapman,  shunda  dimog'imga  kirayotgan  bu 

hidlar miyamda ming-minglab fikr va lavhalar- 

ni tug'diradi. Axir men butun koinot hidini hid- 

ladim-da.  Men  qo'shiqlar  va  kulgilarni  eshit- 

yapman,  saodat  va  ofatni,  kurash  va  olimni 

ko'ryapman.  Miyamda  son-sanoqsiz  lavhalar 

namoyon  boladi,  men  shularni  sizga,  butun 

olamga  izhor  qilsam  deyman!  Lekin  buni  qan­

day bajaray? Tilim lol. Mana, hozir ham, o‘tning 

xushboy  hidini  hidlab  turib,  his  qilgan  nar- 

salarimni  sizga  so‘z  bilan  ifodalab  bermoqchi 

boldim. Lekin hech nima chiqmadi. Qo'poldan- 

qo‘pol, noaniq ishoradan boshqa narsa chiqma­

di.  Qandaydir  bir-biri  bilan  boglanmagan  bir 

necha  so‘zni  aytdim,  xolos...  Holbuki,  men  o‘z 

fikrlarimni bayon qilishni shunaqayam xohlay- 

manki.  O...  -   u  umidsizlik  bilan  qollarini  qi- 

sirlatdi,  -   buning  iloji  yo‘q!  Gapirish  mumkin 

emas! Izhor etish mumkin emas!

olami

---