Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

Kali so’zlar: dasturiy vositalar, interfaol doska, interfaol sezuvchan display, 
innovatsion texnologiya, innovatsion vosita, pedogagik jixozlar, smart sinflar. 
Muxtaram 
Prizidentimiz 
Shavkat 
Mirziyoyev 
tomonidan 
2020 
yilni 
mamlakatimizda ilm-fanni yanada ravnaq toptirish, yoshlarimizni chuqur bilim, 
yuksak‖ ma’naviyat‖ va madaniyat egasi etib tarbiyalash, raqobatbardosh iqtisodiyotni 
shakllantirish borasida boshlagan ishlarimizni jadal davom ettirish va yangi, 
zamonaviy‖ bosqichga‖ ko‘tarish‖ maqsadida‖ 2020‖ yilga‖ ‚Ilm-ma’rifat‖ va‖ raqamli‖
iqtisodiyotni‖rivojlantirish‖yili‛,‖deb nom berishni taklif etdildi. 
[1]
Ushbu‖murojaatnomada‖oliy‖ta’limga‖aloxida‖e’tibor‖berilib‖kelgusida‖bajarilishi‖
lozim‖bo’lgan‖birqancha‖vazifalar‖sanab‖o’tildi.‖Endilikda‖ijtimoiy,‖siyosiy‖va‖iqtisodiy‖
soxalarning barchasiga raqamli texnologiyalarni joriy etish vaqti yetganligini alohida 

---

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
184 
takidladilar.‖ Jumladan,‖ ta’lim‖ tizimiga‖ to’xtalar‖ ekan‖ quyidagi‖ fikrlarni‖ keltirib‖ o’tildi:‖
‚Shuningdek,‖ ta’limning‖ barcha‖ bosqichlarida‖ xalqaro andozalarga‖ to‘liq‖ javob‖
beradigan, axborot texnologiyalari joriy etilishi shart‛. [1] Prizidentimizning ushbu 
so’zlarini‖ inobatga‖ olgan‖ holda‖ texnik‖ oliy‖ ta’lim‖ muassalarida‖ xam‖ oliy‖ matematika‖
fanidan‖ dars‖ mashg’ulotlarini‖ tashkil‖ etishda‖ innovatsion‖ axborot‖ texnologiyalari‖ va‖
pedagogik texnologiyarni joriy etishni lozim deb bilaman.
Bugungi‖ kunda‖ ta’lim‖ tizimining‖ barcha‖ soxalari‖ jumladan‖ oliy‖ ta’limda‖ xam‖
innovatsion texnologiyalardan keng miqyosda foydalanish uchun imkoniyatlar 
yaratilmoqda.‖ Ta’lim‖ muassasalari‖ texnik‖ moddiy‖ bazasi‖ kundan‖ kunga‖ boyib‖
bormoqda. Xozirda dars‖mashg’ulotlari‖o’tkaziladigan‖xonalar‖kompyuter‖qurilmalari,‖
video proyektor, internet tizimi, avideo qurilmalari, interfaol doskalar va boshqa 
ko’plab‖ jihozlar‖ bilan‖ ta’minlangan.‖ Bu‖ qurilmalarga‖ qo’shimcha‖ interaktiv‖ sezuvchan‖
displaylar ham mavjud. Aynan‖ ushbu‖ qurilmani‖ matimatika‖ darslarida‖ to’g’ri‖
foydalanish‖ orqali‖ ta’lim‖ sifatida‖ sezilarli‖ darajada‖ ijobiy‖ natijalarga‖ erishishimiz‖
mumkin.
Bugungi‖ kungacha‖ zamondosh‖ olimlarimizning‖ ko’plari‖ interfaol‖ oq‖
doskalardan (Interactive Whiteboards) darslarda‖foydalanishning‖axamiyati‖to’g’risida‖
ilmiy izlanishlar olib brogan. Lekin ularning xech biri interaktiv sezuvchan displaydan 
oliy matematika darslarida foydalanish samaradorligi‖to’g’risida‖fikr‖yuritmagan. 
Funktsional jihatdan interfaol doskalar kompyuter qurilmasi bilan interfaol 
aloqani‖ amalga‖ oshiradi.‖ U‖ barcha‖ elektron‖ ta’lim‖ materiallarini‖ qulay‖ taqdim‖ etishi,‖
qayta‖ishlashi‖va‖saqlanishi,‖ta’lim‖mazmunini‖boyitishi‖va‖darsdan‖so’ng‖ko’ribchiqishi‖
uchun ishlatishi va xar doim kompyuter xotirasida saqlab turishi mumkin. Agar biz 
interaktiv‖ doska‖ hamda‖ interfaol‖ sezuvchan‖ displeyni‖ o’zaro‖ taqqoslasak‖ interfaol‖
sezuvchan‖ displayning‖ yanada‖ qulay‖ imkoniyatlarga‖ ega‖ ekanligini‖ ko’rishimiz‖
mumkin. U faqat interfaol doska funksiyalarini bajaribgina qolmaydi, balki, ekran 
effektlari‖ orqali‖ o’rganuvchi‖ va‖ o’rgatuvchiga‖ ruxiy‖ ta'sir‖ o'tkazadi. Jismoniy va ruxiy 
energiya tejashda ham aniq afzalliklar mavjud.
Katta sezuvchan displaylarda ishlatiladigan texnologiya oddiy tekis panellardan 
juda kotta farq qilmaydi. Interaktiv‖ sezuvchan‖ displaylarda‖ eng‖ ko’p‖ ishlatiladiga‖
texnologiyalar infraqizil texnologiya va sensor texnologiyalaridir. Sezuvchan kotta 
o’lchamli‖ displaylarni‖ odatiy‖ tekis‖ panellar‖ bilan‖ taqqoslaganda‖ sezuvchan‖
ekranlarning tasvir aniqligi sezilarli‖ darajada‖ tiniqroq‖ ko’rinadi.‖ Tasvir‖ o’lchamlarini‖
kattalashtirish‖yoki‖kichiklashtirish‖tiniqlik‖darajasiga‖ko’p‖ta’sir‖o’tkazmaydi.‖Dasturiy‖
vositalardan foydalanish amaliy jarayonga qulaylik yaratishda ko'proq ahamiyatga 
ega. Bazi olimlar va pedagoglar ushbu vositalardan foydalanishning ahamiyati va 
foydasi‖ to’g’risida‖ ko'p‖ marta‖ ta'kidladilar. O’qituvchi‖ tomonidan‖ ushbu‖ qurilmadan‖
foydalanishning‖ qulayligi‖ ham‖ ta’lim‖ sifatiga‖ sezilarli‖ ta'sir‖ ko'rsatadi.‖ Bu‖ interaktiv‖
sezuvchan displaylarni ommaviylashi uchun yana bir eshikdir. 
2011-yilda Isroillik olimlar Edith Manny-Ikan, Osnat Dagan, Tal Berger 
Tikochinski‖va‖Rachel‖Zormanlar‖o’zlarining‖‚Interfaol‖oq‖doskadan‖ta’lim‖jarayonida‖
foydalanish‖ va‖ o’rganish- SMART‖ sinflarni‖ baxolash‛‖ mavzusida‖ o’zining‖ ilmiy 
qarashlarini bildirganlar. [2] Ular quyidagicha xulosalarni berganlar: 2008 yilda 
isroildagi‖ oltita‖ o’rta‖ maktabda‖ ‖ dunyoning‖ 60‖ ta‖ davlatida‖ sinab‖ ko’rilgan‖ ta'lim‖

---