Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
186 
e) interfaol sezuvchan displaylardan TV-tuner qurilmasi yordamida televizor 
sifatida‖ xam‖ foydalanish‖ mumkin.‖ Foydali‖ teleko’rsatuv‖ yoki‖ filmlarni‖ kompyuter‖
xotirasiga yozib olib keyinroq darslarda namoyish etish ham mumkin. 
f)‖interfaol‖oq‖doskalar‖faqat‖bir‖joyga‖o’rnatilgan‖bo’ladi.‖Agar‖doskani‖boshqa‖
sinfga‖ ko’chirishga‖ extiyoj‖ tug’ilsa‖ video‖ proyektorni‖ ham‖ birga‖ ko’chirishga‖ majbur‖
bo’lamiz.‖ Interfaol‖ sezuvchan‖ displaylarni‖ esa‖ boshqa‖ joyga‖ ko’chirish‖ ko’p‖ vaqt‖ va‖
mexnat talab qilmaydi. 
Stefan Frizning 2014 yilda ‚Education‖ research‖ international‛ jurnalida 
‚Matematikani‖o’qitishda‖interfaol‖oq‖doskadan‖foydalanish‛‖mavzusida‖ 
ilmiy 
maqolasi‖e’lon‖qilingan.‖*3+‖U‖o’z‖maqolasida‖interfaol‖doska‖va‖undan foydalanishning 
afzalliklari‖to’g’risida‖ilmiy‖izlanishlarini‖natijasini‖bayon‖qilgan,‖lekin‖u‖ham‖interfaol‖
sezuvchan displaylardan darslarda foydalanish mavzusida fikr bildirmagan. Uning 
maqolasida qisqacha quyidagilar bayon qilingan: Stefan Friz interfaol doska – eng 
yangi‖ta’lim‖vosita‖ekanligi‖va‖u‖dars‖jarayonini‖qiziqarli‖ko'rgazmalar‖bilan‖boyitishi,‖
masalan, bir nechta vizualizatsiya va multimediya taqdimotlari hamda harakat va 
animatsiyalarni namoyish qilish imkoniyati mavjudligini takidlaydi. Uning fikricha 
ushbu imkoniyatlar interaktiv doskalarni matematikadan dars berish uchun yuqori 
imkoniyatlarga ega bo'lgan innovatsion vositaga aylantiradi. Tadqiqotchi matematika 
darslarida interaktiv doskalardan ma'lum bir matematik tushunchalarni tushuntirishga 
va matematik bilimlarni mustaxkamlash maqsadida foydalanish mumkinligini 
takidlaydi.‖ Uning‖ ilmiy‖ izlanishining‖ maqsadi‖ ‚Matematika‖ darslarida‖ interfaol‖
doskalardan‖foydalanish‛‖mavzusida‖bugungacha‖mavjud‖adabiyotlarni‖ko'rib‖chiqish‖
va taxlil qilish‖ bo’lgan.‖ Tadqiqotchi‖ olim‖ o’z‖ izlanishlarida‖ foydalanuvchilarning‖
interaktiv doskalarga bo'lgan qiziqishi, qiziqarli didaktik amaliyotlari va ushbu yangi 
texnologiyani‖ o’quv‖ xonasiga‖ o’rnatishdagi‖ qiyinchiliklar‖ to'g'risida‖ bir‖ qancha‖
tasavvurga ega bo’ladi.‖ Izlanuvchining‖ yozishicha‖ interaktiv‖ doskalardan‖ dars‖
jarayonida kengroq foydalanish orqali matematik tushunchalarni mustaxkamlash 
imkoniyatlari‖ juda‖ ko’p‖ ta’kidlangan.‖ Ushbu‖ imkoniyatlarga‖ qaramay,‖ o'tkazilgan‖
tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ko'p o'qituvchilar tomonidan interaktiv doskalardan 
keng ko'lamli vizual doska yoki taqdimot vositasi sifatida ishlatishdan boshqa 
maqsadlarda‖ ham‖ foydalanishga‖ extiyojlar‖ tug’ilayotganligi‖ ma’lum‖ bo’ladi.‖ Ushbu‖
extiyojlarni qondirish vositasi sifati interaktiv oq doskadan darslarda foydalanish bilan 
bog'liq‖ pedagogikaga‖ ko'proq‖ e'tibor‖ qaratilishi‖ zarurligi,‖ aniqrog'i,‖ yangi‖ ta’lim‖
muhitini yaratish‖lozimligini‖takidlab‖o’tgan. 
Stefan‖ Frizning‖ izlanishlaridan‖ ma’lum‖ bo’lyabdiki,‖ ko’plab‖ o’qituvchilar‖
interkativ‖doskaning‖xamma‖funksiyalaridan‖to’liq‖foydalanganlari‖yo’q‖yoki‖interaktiv‖
doskada‖ mavjud‖ imkoniyatlar‖ o’qituvchilar‖ extiyojini‖ qoplagani‖ yo’q.‖ Bildirilgan‖
fikrlardan‖ shunday‖ xulosalarga‖ kelishimiz‖ mumkinki,‖ endilikda‖ o’qituvchilar‖ yanada‖
ko’proq‖ imkoniyatlarga‖ ega,‖ foydalanish‖ muhiti‖ qulay‖ va‖ tushinarli‖ hamda‖ ko’plab‖
texnik‖ va‖ dasturiy‖ yutuqlarga‖ ega‖ bo’lgan‖ pedagogik‖ jixozga‖ muxtojdirlar.‖ Bugungi‖
kunda bunday qulayliklarga ega mukammal qurilma albatta bu interfaol sezuvchan 
displaylardir. Stefan Frizning matematika darslarida interfaol oq doskadan darslarda 
foydalanish‖ ta’limotiga‖ e’tibor‖ qaratish‖ kerakligini‖ takidladi‖ lekin‖ qanday‖ foydalanish‖
mumkinligi‖to’g’risida‖fikr‖bildirmadi. 

---