Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
174 
olishiga‖ harakat‖ qiladilar.‖ Albatta,‖ bunday‖ o’qitish‖ muammoni izlab topish va 
muammoli vaziyatlar yaratishdan oson.
Mohir‖ o’qituvchi‖ dars‖ o’tish‖ metodikasini‖ doimo‖ takomillashtirib‖ boradi.‖
Muammoli mavzular yuzaga kelar ekan
,
o’quvchini‖ uni‖ hal‖ qilishdagi‖ ichki‖
ziddiyatlarni,‖ ovoz‖ chiqarib‖ mulohaza‖ yuritadi,‖ o’z‖ fikrlarini‖ bayon qiladi va ularni 
muhokamaga‖qo’yadi.‖Sodir‖bo’ladigan‖e’tirozlarni‖oldindan‖ bartaraf‖qiladi,‖haqiqatni‖
tajribada(‖ uni‖ namoyish‖ qilish‖ yoki‖ olimlar‖ o’tkazgan‖ tajribalar‖ asosida)‖ isbotlaydi.‖
O’qituvchi‖ o’quvchilar‖ oldida‖ ilmiy‖ tafakkur‖ yuritish‖ yo’llarini namoyish qiladi. 
O’quvchilarni‖ ilmiy‖ izlanish‖ yordamida‖ haqiqat‖ tomon‖ yo’llaydi,‖ ularni‖ bunda‖
ishtirokchi‖bo’lishlarini‖ta`minlaydi.
Shunday‖ qilib,‖ bunyodkor‖ o’qituvchilar‖ muammoli‖ mavzularni‖ o`quvchilarga‖
yetkazishning samarali usullaridan foydalanib, amalda‖ yangi‖ bir‖ pog’onaga‖
ko’taradilar.‖ Ularning‖ tajribasi‖ zamonaviy‖ darsga‖ yondoshish,‖ uni‖ tashkil‖ etishni‖
yangicha‖tushunishga‖asos‖yaratadi.‖Bu‖muammoli‖o’qitishga‖bevosita‖bog’liqdir.
Mohir‖ o’qituvchi‖ darsi‖ - bu‖ pedagog‖ va‖ o’quvchilarni‖ qiziqish,‖ sinchkovlik, 
bilimga‖ oid‖ ehtiyojlari‖ namoyon‖ bo’ladi.‖ O’quvchilar‖ savol‖ beradilar‖ va‖ o’zlari‖ javob‖
izlaydilar,‖ tafakkurlarini‖ ishga‖ solib,‖ o’qishdagi‖ kuchiga‖ mos‖ bo’lgan‖ qiyinchiliklarni‖
engishga‖o’rganadilar.
O’quvchilarning‖ faolligini‖ va‖ izlanuvchanligini‖ oshirishda, muammoli 
mavzularni‖ yetkazishda‖ turli‖ usullarni‖ qo’llashda,‖ mohir‖ o’qituvchilar‖ o’quvchilarga‖
beriladigan‖ savollar‖ va‖ topshiriqlar‖ sistemasini‖ o’ylab‖ topadilar.‖ Ular‖ tuzgan‖ savollar‖
qisqa,‖ lo’nda‖ va‖ aniq‖ bo’lishi‖ kerak.‖ Ular‖ o’quvchilarni‖ qiziquvchanligini va mustaqil 
fikrlash qobiliyatlarigina emas, balki, ularni ijodiy qobiliyatlarini ham rivojlantiradilar. 
Lekin,‖shuni‖ta`kidlash‖lozimki,‖yosh‖o’qituvchilarni‖o’quvchilarga‖bergan‖savollarining‖
80 % fikrlashni talab etmaydi.
«Bu‖ qanday‖ qo`zg`olon ?»,‖ «Bu‖ qaysi‖ yilda‖ bo’lgan‖ edi?»,‖ ‖ «Bu‖ davlat‖ qachon‖
bosib‖olind?»‖va‖boshqa‖ana‖shunday‖samarasiz‖savollar‖sarasiga‖kiradi.
Albatta, mexanik xotirani ishlatish, uni rivojlantirish zarur, lekin shu bilan birga 
o’quvchilarning‖ ‖ bilishdagi‖ faolligini,‖ tafakkuri va diqqatini rivojlantirish zarruligini 
ham‖ yoddan‖ chiqarmaslik‖ kerak.‖ O’quvchilarga‖ beriladigan‖ savollar‖ qarama-qarshi 
isbot talab qiluvchi fikrlarga boy, mavjud bilimlardan faqat muayyan holatda zarurini 
tanlab‖ishlatish,‖bilimlarni‖amalda‖qo’llanishini‖ta`minlaydigan‖bo’lishi‖lozim.
Izlanuvchi‖o’qituvchi,‖tajribasiz‖o’qituvchiga‖nisbatan‖oz‖mehnat‖va‖oz‖vaqt‖sarf‖
qilib,‖ ko’zlangan‖ maqsadga‖ erishadi,‖ chunki,‖ u‖ o’quvchilarni‖ doimo‖ mustaqil‖ bilim‖
olishga‖ o’rgatib‖ boradi.‖ Ular‖ «agar‖ mavzuni‖ o’zlashtirishga‖ o’quvchilar‖ kuchi‖ etmasa,‖
mustaqil‖ o’zlashtirsinlar,‖ aks‖ holda‖ metrialni‖ o’qituvchining‖ o’zi‖ tushuntirib‖ berishi‖
kerak»‖degan‖qoidaga‖amal‖qiladilar.
Yuqoridagi‖ mulohazalardan‖ kelib‖ chiqib‖ aytish‖ mumkinki,‖ zamonaviy‖ ta’lim‖‖
o’qituvchini,‖ ‖ o’quvchilarni‖ ‖ faollashtiradigan,‖ o’zi‖ va‖ o’zgani‖ o’rganishi‖ uchun‖ qulay‖
bo’lgan‖ usul‖ va‖ ‖ uslublar,‖ o’qitish‖ shakllari‖ va‖ vazifalarini‖ izlashga‖ undaydi,‖ ilg’or‖
pedagogik‖ texnologiyaga‖ suyanib‖ o’quv‖ jarayonini‖ ‖ samaradorligini‖ oshirishga‖
o’rgatadi.‖