Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

MUAMMOLI MAVZULARNI O’QUVCHILARGA YETKAZISHNING SAMARARI 
USULLARIDAN FOYDALANISH METODIKASI 
JALOLOVA E'TIBOR tibor USUBJONOVNA 
Namangan viloyati‖To’raqo’rg’on‖tumani
24- maktab tari fani‖o’qituvchisi
Annotatsiya; ushbu maqпlada pedagпglarining ta`lim jarayonida duch 
kelayotgan ayrim muammп va kamchiliklarni bartaraf etish bilan birga uning yechimi 
haqida fikr yuritilgan. Keltirilgan muammпning ta`limga hamda taraqqiyotga ta`siri 
asпslab berilgan.
Kalit so’zi;‖ ta’lim,‖ muammoli‖ mavzu,‖ o’qituvchi,‖ o’quvchi,‖ metod,‖ bilim,‖
ko’nikma,‖malaka.‖
Bugungi xalqaro maydonda munosib joy egallash uchun moddiy boylikdan 
ko`ra inelektual boylik muhim o`rin tutmoqda. Ayniqsa, inovatsion g`oya va takliflar 
ishlab chiqish taraqqiyotning harakatlantiruvchi kuchidir.
 
Inovatsion yangiliklarni 

---

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
172 
kiritish‖ jarayonida‖ ‖ ta’lim‖ muassasasi‖ pedagoglarining‖ o’rni‖ sezilari‖ darajada‖ oshib‖
bormoqda. Ta’lim‖ texnologiyalarining‖ rang-barangligi rivojlanayotgan sharoitda 
yetakchi‖pedagogik‖vazifalarni‖amalga‖oshirish‖o’qituvchi‖zimmasida‖qoladi.‖Ta’limda‖
inovatsion jarayonlar mohiyatini tushunish asosida pedagogikaning ikkita muhim 
muammosi‖ yotadi.‖ Bular‖ ilg’or‖ pedagogik‖ tajribalarni‖ o’rganish,‖ anglab‖ yetish,‖
umumlashtirish va ommalashtirish pedagogika fani yutuqlarini amaliyotga tatbiq 
etishdir.
Yosh‖ avlodning‖ ‖ har‖ tomonlama‖ yetuk‖ bilimli,‖ yuksak‖ ‖ ma’naviyatli,‖ barkamol‖‖
shaxs‖ bo’lib‖ yetilishini‖ ‖ ta’minlashda‖ eng‖ asosiy hisoblangan pedagoglarning yuqori 
ilmiy,‖ metodik‖ bilimlari‖ hamda‖ amaliy‖ ishlash‖ bo’yicha‖ yuksak‖ mahoratini‖ oshirib 
borish lozim. Dars jarayonida tatbiq etiladigan yangi pedagogik texnologiyalar 
o’quvchilarning‖ bilim‖ darajalarini‖ kengaytirishga,‖ mustaqil‖ fikrlash‖ qobilyatini‖
o’stirishga,‖ ularning‖ hozirjavoblik‖ xususiyatini‖ rivojlantirishga‖ yordam‖ beradi.‖
Muammoli mavzularni o`quvchilarga yetkazishda o`qituvchining ro`li kattadir. Dars 
jarayonida‖ o’quvchilarning bilish‖ faoliyatini‖ boshqarish‖ bir‖ necha‖ omillarga‖ bog’liq.‖
Ayniqsa,‖ olimlar‖ ta`kidlaganidek,‖ faqat‖ qiziqishgina‖ psixik‖ jarayonlarida‖ ya’ni‖ nutqi,‖
diqqati, xotirasi,‖tafakkuri,‖sezgi‖va‖iroda‖funktsiyalariga‖ijobiy‖ta`sir‖ko’rsatadi.
Mohir‖ o’qituvchi‖ o’quvchilarda‖ o’qishga‖ bo’lgan‖ qiziqishlarini‖ shakllantirish‖ va‖
doimo rivojlantirib borish uchun quyidagilarga amal qilishi muhimdir:
1. 
O’quvchilarni‖ bilishga intilishini, fanga, aqliy mehnatga, qiziqishlarini 
rivojlantirish, dars jarayonini shunday tashkil etilishini ta`minlaydiki, unda‖ o’quvchi‖
faol harakat qiladi, mustaqil izlanish va yangi omillarni‖ «kashf‖ etish»ga,‖ muammoli‖
mavzularni‖(vaziyatlarni)‖o’zi‖hal‖etishga intiladi.
2. 
Dars jarayoni, boshqa‖jarayonlar‖kabi‖turlicha‖bo’lgandagina, qiziqarli‖bo’ladi.‖
Bir xil usulda axborot berish va bir xil usuldagi harakat tez orada zerikishni vujudga 
keltiradi.
3. 
Fanga‖ bo’lgan‖ qiziqishni‖ shakllantirishda‖ bu‖ fanni‖ va‖ uni‖ ayrim qismlarini 
o’rganishning‖zarurligi, muhimligi va maqsadga muvofiqligini‖o’quvchilarga‖anglatish‖
juda zarurdir.
4. 
O’tilayotgan‖ muammoli‖ mavzu,‖ ‖ oldingi‖ ‖ mavzu‖ bilan‖ qanchalik‖ ko’proq‖
bog’lab‖tushuntirilsa,‖u‖o’quvchilarga‖shunchalik‖qiziqarliroq‖tuyuladi.‖Dars mavzusini 
o’quvchilarni‖ qiziqtiradigan‖ narsalar‖ bilan‖ bog’lab‖ tushuntirish ham, ularni darsga 
qiziqtirishda‖muhim‖ro`l‖o’ynaydi.
O’qituvchilar‖ muammli‖ mavzularni‖ o’quvchlarga‖ yetkazishda, samarali 
metodlarini‖ tanlashga‖ alohida‖ e`tibor‖ beradilar.‖ O’quvchilarning umumiy va yakka 
tartibdagi‖ faoliyatlarining‖ umumiy‖ jihatlari‖ ko’proq‖ bo’lsada,‖ ularni‖ tashkil‖ etish,‖
o’qituvchidan‖ o’ziga‖ xos‖ ijodiy‖ yondoshishni‖ talab‖ qiladi,‖ agar‖ butun‖ sinf,‖ gurux,‖ va‖
alohida‖ shaxsga‖ nisbatan‖ bir‖ xil‖ metod‖ bilan‖ ta`sir‖ ko’rsatilar ekan, unda tarbiya ham
,
ijodiy‖yondoshish‖ham‖barbod‖bo’ladi.
Ayrim‖ hollarda‖ muammoli‖ mavzularni‖ o’rganishga‖ qiziqtiruvchi‖ metodlardan,‖
boshqa‖ hollarda‖ esa‖ burch‖ va‖ javobgarlikni‖ his‖ etishni‖ rag’batlantiruvchi‖ metodlarga‖
ko’proq‖e`tibor‖berish‖tavsiya etiladi.

---