Yangi davrda Germaniyada arxiv­lar­ning shakllanishi

Yangi davrda Germaniyada arxiv­lar­ning shakllanishi
Germaniyada arxiv ishining rivojlanishi Italiya davlati bilan bir biriga o‘xshashdir O‘xshashligi shundaki Italiyadagi o‘rta asrlardagi siyosiy tarqoqlik vaziyati xukmron edi. O‘rta asrlarda mavjud bo‘lgan buyuk Rim imperiyasi, juda qudratli bo‘lsada markazlashmagan davlat edi. U bir necha konglamentariyatlarga bo‘lib, barchasi alohida siyosat olib borgan. Imperiyaning markaziy boshqaruvi mavjud bo‘lmagan va umumimperiya hujjatlarini bir joyda saqlanmagan. Imperator arxivlari o‘zlarining saroylaridagi shajara axilarida saqlangan. Ulardan eng asosiylaridan Imperiya sudi va imperiya Kengashi arxivlari bo‘lsada, ular ham turli shaharlarda saqlangan.Aynan o‘sha paytdan Imperiyaning kichik bo‘lagi kichik davlatdan Germaniya arxivi paydo bo‘lgan. XVII asrga kelib Germaniyada 3 ta asosiy arxiv mavjud edi.
1. Dinastiya arxivi
2. Ichki boshqaruv arxivi
3. Davlat arxivi
Dinastiya arxivida (HAUS ARCHIV) - yer egaligi, merosxo‘rlik huquqlari, tug‘ilganligi haqidagi guvohnoma, dafn marosimlari, mansabdor shaxslarninng siyosiy yozishmalari, saroy ishchilari, ho‘jalik ishlari va boshqa hujjatlar mavjud. Ba'zi bir ro‘yxatga olish hujjatlari ham saqlanib qolgan.
Davlat arxivi (STATE ARCHIV ) unda asosan tashqi siyosatga oid hujjatlar saqlanib qolgan, masalan boshqa davlatlar bilan tuzilgan shartnomalar, diplomatik shatnomalar, yozishmalar bundan tashqaridavlat huquqiga oid ko‘pgina ma'lumotlar mavjud.
Ichki boshqarma davlat arxivida (LENDES ARCHIV) davlat boshqaruviga oid hujjatlar bo‘lib, uning tarkibida qonunchilik, huquq, sud, moliya va boshqaruvga oid hujjatlar mavjud.
Birinchi va ikkinchi arxivlarda davlatning tashqi va qonunchilik faoliyatiga oid hujjatlar mavjud bo‘lgani uchun doim qirollar nazoratida, yaxshi sharoitda saqlangan. XVII-XVIII asrlarda qirollar kutubxona va arxiv ishlari bo‘yicha mutaxasislarni yollab tez-tez arxivlar tartibga solinib turgan. Ular arxivlarni katologlashtirish ishlarini olib borgan.
Ichki boshqaruvga oid hujjatlar saqlanish shartsharoitlari yaxshi bo‘lmagan binolarda haroba holda bo‘lib, tarixchilar ham kam hollarda foydalanishgan.
XIX asrninng birinchi yarmida Germaniya arxiv ishida bir qator o‘zgarishlar yuz berdi. Tashqi siyosatga oid hujjatlarga qiziqishlar ortdi. Vena kongressi voqyealaridan oldin va keyin tashqi siyosatga oid hujjatlarga qiziqishlar ortdi. Germaniya davlati hududini kengaytirish va kurash olib borish uchun dinastiya arxivlariga qiziqish ortdi. Germaniya davlatining o‘sha paytda gegemonlikka intilishi dinastiya arxivlariga murojat etishga majur bo‘ldi. Bunga sabab esa dinastiya hujjatlarida ular hukmronlik qilgan yerlar haqida ma'lumotlar mavjud edi. Shundan so‘ng tarix jamiyatlari tashkil etilib,davlat tarixiga oid arxiv hujjatlarini nashr qilish ishlarini maqsad qilib oldilar ko‘pgina ishlar amalga oshirilgan.