Yangi davr arab adabiyoti

JAMIL SIDQI AZ-ZAXOVI  
(1863-1939)  
Jamil Sidqi Bag‘dodning taniqli muftiysi Muhammad Fayzi az-Zaxovi farzandi, Iroqdagi 
qadimdan  mashhur  bo‘lib  kelgan  oila  avlodlaridan  edi.  Yoshlikda  u  otasining  Bag‘doddagi 
maktabida o‘qidi. Maktabda shariat va adabiyot fanlari o‘qitilardi. O‘ta zehnli Jamil maktabning 
eng  yaxshi  o‘quvchilaridan  edi.  Arab  tili  va  adabiyotidan  tashqari  u  fors  va  turk  tillarini 
mukammal  egalladi.  Maktabni  tugatgach  Jamil  jurnalistik  va  adabiy  faoliyat  bilan  shug‘ullana 
boshladi.  
Az-Zaxovi  Bag‘dod  ilmiy  anjumani  a’zosi  bo‘lib,  "az-Zaura"  gazetasini  nashr  etishda 
ishtirok  etar,  Istanbul  universitetida  arab  falsafasi  va  adabiyotidan  dars  berar,  ayollar  huquqi 
uchun kurashar edi. Hayotining oxirgi yillarida u Turkiya parlamentiga saylandi.  
Jamil  Sidqiyning  adabiy  merosi  boy.  Uning  orasida  "She’riy  nutq"  ("Al-Kalom  al-
manzum"), "Ruboiyot" kitoblari, she’riy devon mavjud.  
Az-Zaxovi  novator  shoir  edi.  U  20-yillarda  bir  qator  maqolalar  yozib,  she’riyatni  qoloq 
an’analar asoratidan xalos qilish, shaklda, qofiyada rang-baranglikka imkon yaratish, poeziyaga 
oq  she’rni  olib  kirish,  she’riyat  tilini  so‘zlashuv  tiliga  yaqinlashtirish  g‘oyalarini  targ‘ib  etdi, 
Yevropa shoirlariga ko‘r-ko‘rona taqlid qiluvchilarni ayovsiz tanqid qildi.   
Az-Zaxovi  mazmunda  ham  novator  edi.  Shoir  adabiy  merosining  salmoqli  qismini 
vatanparvarlik  mazmunidagi  asarlar tashkil etadi, ularni  ijtimoiy harakatlarda  faol  qatnashishga 
chaqiruvchi  asarlar  muhim  o‘rin  tutadi.  Adibning  adabiy  merosi  nafaqat  o‘z  vatanida,  balki 
butun arab sharqida sevib o‘qiladi.