Ya. O. Ruzmetov

5.3. Sexlarni rejalashtirish va korxonaning bosh rejasi haqida
tushuncha
Vagon ta’mirlash zavodlari - murakkab sanoatlashgan korxona 
hisoblanib, ular ishlab chiqarish tizimidan tashqari, inshootlarining 
tarkibi bo’>icha, anjom-uskunalari, murakkab mashina va qurilmalari 
turlari bo'yicha, avtomatlashgan vositalari, turli xildagi muhandislik 
komunikatsiya va boshqa energetik qurilmalar, transport, yordamchi va 
xizmat ko‘rsatishning mohiyati bilan bir-biridan ajralib turadi.
Korxonaning bosh rejasida 
- barcha bino va inshootlaming joyla- 
shuvi, ishchi asbob va uskunalar, korxonaning umumiy tuzulishi va 
maydoni. chegaralari ko‘rsatilgan.
89

---

Bosh reja deb, 
zavod hududining unda joylashgan sexlar, asbob 
uskunalar, bino va inshootlar va turii komunikativ tizimlaming grafikli 
ko'rinishidir.
Bosh rejalar ma’lum ajratilgan masshtabda bajariladi va barcha 
zavod obyektlarining o‘zaro bir-biriga nisbatan joylashuvi, gorizontalda 
qanday bo‘lsa, vertikal yuzada ham shunday joylashtiriladi.
Bosh rejani tuzishdan asosiy maqsad - zavod hududida joylashgan 
barcha obyektlaming savollari va muammolarini samarali hal etish, 
ta’biiy sharoitni hisobga olgan holda sexlararo aloqani zamonaviy 
usullarini joriy etish, yong‘inga karshi va sanitar (tozalik) - texnikaviy 
talablar va korxonaning kelajakda rivojlanishi uchun imkoniyatlar 
yaratishdan iborat.
5.3.1 - chizma. Vagon ta’miriash zavodida sexlarning
joylashuv sxemasi
1-vagonlami ta'mirlashga kelish parki; 2-ta’mir kutayotgan vagon- 
lar uchun park; 3-yuvish mashinasi; 4-utilizatsiya sexi (eski detallami 
vo‘q qilish); 5-kompressomaya; 6-nosoz ta’mirtalab g'ildirak juftlari 
yig'iladigan yo‘l; 7-vagon ta'mirlovchi korpus (sochuvchi. ta'mirlab- 
tiklovchi va vagon yig‘uvchi sexlar); 8-tarozi: 9-ta'mirlangan vagonlar
90

---

parki; 
10-yog‘och materiallar 
ombori; 
11-quritish 
kamerasi;
12-yog‘ochga ishlov berish kamerasi; 13-ehtiyot qismlar ombori; 14- 
ta’mirlangan gildiraklar uchun yoiak; 15-telejka sexi; 16-g‘ildirak sexi; 
17-prujina-ressomiyli sexi; 18-bosh omborxona; 19-yong‘in xavfsizligi 
deposi; 20-oshxona; 21-zavod boshqaruvi; 22-mexanik, mexanik- 
ta’mirlash va ichki asbob-uskuna sexlari bloki; 23-temirchilik sexi; 24- 
temii'-tersaklar ombori: 25-quyuv sexi; 26-quyuv materiallar ombori; 27- 
o'tish joyi; 2,8-garaj; 29-isitish manbai; 30-yoqilg‘i ombori; 31- 
gazgenerator xonasi; 32-lokomotiv deposi.
Vagon ta’mirlash zavodi (depo) sining bosh rejasini tuzishda asosiy 
ma’lumot qilib quyidagilar olinadi:
Vagon ta’mirlash uchun ko‘zda tutilayotgan hajm, qurish va ehtiyot 
qismlarini ta’mirlash, shuningdek, yuqoridagi ishlami amalga oshirish 
uchun texnologik jarayonni tashkii etish.
Ishlab chiqarish hajmi va texnologik jarayonning qabul qilingan 
sxemasiga ko‘ra sexlaming soni aniqlanadi, ulaming o‘zaro joylashuvi, 
ishlab chiqarish aloqalari va komunikatsiyasi belgilanadi.
Asosiy ishlab chiqarish aloqalari bu transport aloqalari hisoblanib, 
ular bosh rejasi sxemasini tanlashda asosiy hal qiluvchi ahamiyat kasb 
etadi.
Zavod (depo) hududi bo‘ylab vagonlami transportirovka qilish 
maqsadida temir y o i izlari votkiziladi, shuningdek vagonlami joylash- 
tirish uchun maxsus parklar tashkii qilinadi, ta’mir kutuvchi va ta’mir- 
langan vagonlar uchun va ulami belgilangan joyga jo ‘natilishi uchun 
temir y o i izlari o ‘tkaziladi.
Parkdagi temir y o i izlari - stansiya izlari bilan qulay qo‘shilishi, 
vagonlami zavodga uzatish uchun yoilar, shuningdek sochish va 
ta’mirlash sexlari uchun y o ilar o'tkaziiadi.
Ta’mir kutayotgan vagonlar uchun park yoilari - shunday ta’mir 
talab vagonlaming zaxiradagi soniga qarab hisoblanadi.
Zaxira miqdori 
Ns
- ta’mirlash rejasiga bogiiq boiib, vagonlami 
zavodga davriy uzatish quyidagi formula orqali aniqlanadi:
91

---

bu yerda: 
Nv-
vagonlarni oylik ta’mirlash rejasi;
rv-
vagonlarni zavodga davriy uzatish (1-3 sut);
Fm
- bir oyda ish kuni soni;
Tv
- vagonlarni ta’mirlashga uzatishda guruhlarga tayyorlash vaqti 
(7y= 1 soat);
kw -
kutush parkidagi vagonlar sonini hisoblash koeffitsiyenti 
(ky=
1,1).
Parkdagi yo‘llaming umumiy uzunligi quyidagi formula orqali 
hisoblanadi:
LP = N J V + Lt