|
a dam
a tg s* a dam
v t
tct= (ta+tas)+taW o+ ta
lO o +
ta
lOo
— ta( l +
10o + lOo j + / a10o, (4.6)
v, -
ish joyiga xizmat ko‘rsatishni hisobga oladigan koeffitsiyent
asosiy vaqtdan foiz miqdorida olinadi;
a task, adam
- koeffitsiyentlar ish joyiga tashkiliy xizmat ko‘rsatishni,
dam olish vaqtni amaliy vaqtdan foiz miqdorida olinganini hisobga
oladilar.
Kichik seriyali yoki yakka tartibli korxona sharoitida, ish joyida
xizmat ko‘rsatish vaqtning darajasi umumiylashtirilib olingan amaliy
vaqtdan foizi hisoblab chiqariladi. Bunday holda donalik vaqt formulasi
quyidagicha bo‘ladi:
81
а
td ~ ta +
(7 + 10oA
(4.7)
a
- umumiy vaqtdan ish joyiga xizmat ko‘rsatish, dam olish vaqt-
lami amaliy vaqtdan foizlar miqdorida sanab chiqadigan koeffitsiyent.
Ayrim holda bir to‘p buyumlaming vaqt normasini belgilab
berishini quyidagi formula yordamida aniqlashga to‘g‘ri keladi:
ttya -
to'p buyumlarga mo‘ljallangan tayyorgarlikning yakuniy vaqti;
tidon -
ushbu to‘pdagi partiyada buyumlar soni.
1. Mehnatni me’yorlashtirishning mohiyati va vazifalari.
2. Mehnatga xaq toiash va uning uchun rag’batlantirishni
tashkillashtirish.
3. Mehnatni taqsimlash uslublari va texnik me’yorlar.
4. Asosiy va ko‘makchi texnologik vaqt tushunchalari.
(4.8)
Nazorat savollari
82
VBOB
VAGON TA’MIRLASH SEXLARIDA ISHLAB CHIQARISHNI
TASHKILLASHTIRISH
Vagon ta’minlovchi korxonaning ishlash jarayoni yirik turli-
ko‘rinishdagi murakkab jarayonlar va ulaming turli xildagi tashkiliy
tuzulmalar, texnologik va ish nisbatlari bilan xarakterlanadi.
U turli xildagi sexlami, agregatlami va ko‘p jarayonli mexanizm-
lami o‘z ichiga oladi.
Ishlab chiqarish jarayonining qiyinchiligi shundan iboratki: unda
ishtirok etadigan ko‘p hajmdagi materiallar va yarim fabrikatlar, detallar
va ehtiyot qismlarning turli yo'nalishlarga va ayrim hollarda uzoq
masofalarga yuborilishi bilan ajralib turadi.
Mashinasozlikka qaraganda ta’minlash korxonalarining tashkillash
tirish va texnologiyasi murakkab va turli ko‘rinishga ega ekanliklari
bilan farqlanadi.
Vagon
ta’mirlash
korxonalari
mashinasozlik
korxonalariga
qaraganda ishlab chiqarishning boshlang‘ich bosqichi vagon va ehtiyot
qismlarini qabul qilishda va ulaming ro'yixatdan o'tkazilishi va nuqson-
larga tekshirish (nuqsonlar), qismlarga ishlov berish, nuqsonlami
qiymatlarini aniqlash va ish hajmini aniqlash bilan farqlanadi.
Ta’mirlash korxonalarining ishlab chiqarish jarayonidagi asosiy
xarakteri shundan iboratki: korxonadagi har xil turdagi ta’mirlar va ta’
mir yig‘uv jarayonlari, shuningdek yuvish, nuqson aniqlovchi, bosh-
qaruvchi va boshqa jarayonlar amaiga oshiriladi.
Shunga ko‘ra ishlab chiqarish korxonalarida rivojlangan texnologik
tizim va transportirovka ishlari har bir ishlangan mahsulotni ta’mirlash
joyiga, ta’mirlanayotgan vaqtida yoki ishlov berilayotganda, birinchi
jarayondan keyingisiga o'tkazilganda shuningdek ta’mirlangan qismlami
yig‘ish joyiga o‘tkazish va ko‘cliirish ishlari olib boriladi.
Katta turli xil ko'rinishdagi: sochish, ta’mirlash, tayyorlash,
ta’mirlab-yig‘uvchi, montajlash (yig‘ish), va bo!yaydigan jarayonlari,
83
turli-xil ko‘rinishdagi texnologik va tashkillashtirishdagi boradigan
jarayonlar uchun ko‘p turdagi maxsus texnologiya va transport
uskunalari zarur.
Ta’mirlanayotgan vagonlaming konstruktiv ahamiyati shundan
iboratki qismlaming notekis yediriluvchanligi va ekspluatatsiya
shartlarining ahamiyati va ta’mirlash hajmi, mehnat xarajatlarining
talabi, ehtiyot qismlar va ta’mirlash uchun materiallar, shuningdek
ishlab chiqarish jarayonini tashkillashtirish xarakteriga aytiladi.
Vagon ta’mirlash korxonasida, ishlab chiqarish jarayonlari ko‘p
sonli vagonlarda bir xil vaqtda, ish jarayonini turii xildagi yedirilishlar
va turii xildagi ta’mirlash ishlarining mehnat unumdorligi korxonaning
tashkiliy, rejaviy va boshqaruv ishlarini bir muncha qiyinlashtiradi.
Vagon ta’mirlash korxonalarining yana bir alohida ko‘rinishlaridan
biri yirik gabaritlar va vagonlaming o‘ta og‘irligi, ulaming qismlari
(rama, kuzov, telejka, g‘ildirak juftlari va boshqa)lar ishlab chiqa
rishning obyekti sifatida qaraladi.
Bu esa tashkilotni tubdan o‘zgartirishga olib keladi: birinchi
navbatda korxonaning ishlab chiqarish maydonlarini kengaytirish, shu
bilan birga sex binolarini kengaytirish, katta yuk ko‘tarish moslamalarini
o‘matish va boshqalar kiradi.
Ish sig‘imi va ta’mirlash jarayonining borishi, yig‘ish, vagon va
uning qismlarini bo‘yash, ishlab chiqarishning umumiy siklini vaqtga
bogManishi, vagonning ta’mirga kirib kelgan vaqtidan boshlab to tayyor
holga keltirib temir yo‘l tizimiga foydalanishga topshirilgancha “ishlab
chiqarishga” ketgan vaqti hisobianadi.
Vagon ta’mirlash korxonalarining xarakteri shundan iboratki u
ishlab chiqarishning tashkiliy va iqtisodiy ko‘rsatgichlarini o‘rganish
yo'lidagi bir qator o ‘sib boruvchi muammolari, ishlab chiqarishning
xarakteriga ta’sir ko‘rsatadi.
Korxonaning ishlab chiqarish tuzulishi haqida tushuncha.
Korxonaning ishlab chiqarish tuzulishi deb, barcha sexlaming
tarkibi va uchastkalar, boshqaruv a’zolari, xo‘jalik va xizmatlar
84
ko'rsatishi, to‘g‘ridan to‘g‘ri yoki bir vosita qatnashuvchilar tashkiJotni
ishlab chiqarish jarayonida yoki bir-biri bilan aloqador holda birgalikda
ish olib borishi tushuniladi.
Ishlab chiqarish tuzulishining - asosiy elementi vagon ta’mirlash
korxonalarida sex yoki mustaqil ishlab chiqarishga ega bo‘lgan
uchastkalar hisoblanadi.
Sex deb, ishlab chiqarishning ma’muriy va xo‘jaJik ishlarining
asoschisi hisoblanib, korxonaning maxsuslashgan qismiga kiradi. U
ma’lum mahsulotlarni qurish va ta’mirlash - (xomashyo, detallar, ehti
yot qismlar, ishlanmalar) yoki bir turdagi texnologik jarayonlami baja
rish (masalan: quyuv, termik, bo‘yoq ishlari va h.k) uchun m oijal-
langan.
Sex - o ‘zining mustaqil ma’muriy texnik boshqaruvi, korxonaning
boshqaruv apparatiga bo‘ysinadi.
Ko'p sexlar zavodning ichki xo‘jalik hisob-kitobiga suyanib ish olib
boradilar. Sexlar uchastkalarga boiinadi. Ishlab chiqarish uchastkalari
qatorida, asosiy ish bajarilayotgan joylardan tashqari vana yordamchi
sexlar ham mavjud: Masalan material va xomashyo saqlovchi ombor
xonalar, ish qurollami tarqatuvchi xonalar, uskuna va qurilmalarni
ta’mirlash bo'yicha sexdagi mexanik uchastkasi, shuningdek xizmat va
ishchi jihozlar xonasi.
Ishlab chiqarish uchastkalari - ma’lum bir belgilangan detallar
predmeti (xomashyo, qismlar, ehtiyot qismlar yoki bir turdagi ishlar -
tokarlik, frezerlik ishlarga boiinib, qurish yoki ta'mirlashga ixtisoslash-
gan boiadi.
Ishlab chiqarishda qurish uchastkalari asosiy o ‘rin tutadi va qonun-
lari ustuvor hisoblanadi.
U ishlab chiqarishda boshqaruvni yaxshilashga, uchastka jamoasini
ishga boigan javobgarligini oshirish, yarim tayyor mahsulot va
materiallami tashish bo'yicha operatsiyalarini kamaytirish, ishlab
chiqarishdagi mehnat unumdorligini oshirish va mahsulotning tannarxini
kamaytirishni ta’minlaydi.
85
Do'stlaringiz bilan baham: | 
