Ya. O. Ruzmetov

Nazorat savollari
1. Ta’mirlash korxonalarining asosiy vazifalarini sanab o‘ting.
2. Sexlaming asosiy vazifalari va ularining turlari.
3. Vagon ta’mirlash korxonalarining ishlab chiqarish samaradorli- 
gini oshirish uchun xizmat qiluvchi omillar.
4. Ishlab chiqarish sexlarini depo hududida joylashtirish va 
korxonaning bosh rejasi haqida tushuncha.
5. Vagon ta’mirlash korxonalari bosh rejasining asosiy talablari.
96

---

VI BOB
ARAVACHA (TELEJKA) TA’MIRLASH SEXIDA
ISHLARNITASHKIL ETISH
Aravacha sexida - vagon laming aravachalari ta'mirlanadi, butunlay 
sochish, yig‘ish, tekshirish va bo‘yash ishlari olib boriladi. Ta’mirla­
nayotgan vagon turiga qarab aravacha sexi yoiovchi vagonlar aravacha- 
sini yoki yuk tashuvchi vagonlar aravachalarini ta’mirlashga ixtisos- 
lashtiriladi. Yuk tashuvchi va yo‘lovchi vagonlami aravachasi umumiy 
texnologik sxema bo'yieha ta’mirlanadi. Vagondan chiqarib tashlangan 
aravachani aravacha sexiga uzatiladi va ulami o‘sha yerda yuvish 
mashinasida yuvib sochiladi. G‘ildirak juftliklari g‘ildirak sexiga 
jo ‘natiladi: boshqa uzellar va detallar tozalanadi, yuviladi va ta ’mirlash 
hajmini aniqlash uchun ko‘riiadi.
Aravachalar oldindan ta’mirlangan detal va uzellami ishlatish bilan 
o'zaro bog‘liqlik printsipi bo‘yicha yig‘iladi. Tekshirilgan va bo‘yalgan 
aravachalar vagon-yig‘ish sexiga ta’mirlanayotgan vagonlaming kuzovi 
tagiga joylashga uzatiladi. aravacha sexi tarkibiga bir necha bo iim va 
qismlar kiradi: yuvish, sochish, detallami ko‘rish va saralash, rama, 
ressora usti, balkalar, tebranish uchiruvchilarini ta’mirlash va jamiash.
Aravacha va uning qismlari oqim yoki doimiy ish joylarida 
qo'zg'almas usuli bilan ta’mirlanadi. Oqim usulini ishga tushurish 
mehnatni ratsional bo‘lish va foydalanishni va mexanizatsiyalash 
vositalarini qoilashni ta’minlaydi.
Oqim ishlab chiqarish shartida yuk tashish vagonlar aravachasini 
ta’mirlash sexida aravachalami sochish va yig'ish, yon balka, ressora 
usti balka, buksa, tormozning richag uzatmalar qismlari va boshqa 
detallami ta'mirlashga maxsus oqim chiziqlar tashkillashtiriladi. Har bir 
oqim chizig'i konveyer bilan jihozlanadi va jarayonlami avtomatik 
tarzda boshqara oladigan jihoz bilan ta'minlanadi.
Oqim chiziqlari va ish joylarini hamda statsionar pozitsiyalami 
toidirish uchun uskunalar qabul qilingan ishlab chiqarish texnologi-
97

---

yasiga muvofiq tanlanadi. Texnologik uskunalar soni 1 va 2 formulalar 
orqali topiladi.
Ta’mirdan oiayotgan har bir vagonni ta’mirlashda ishlatiladigan 
uskunalar sonini aniqlashda quyidagi formuladan foydalaniladi:
Nrtv