Xvii bob. Tashqi ta`sirlar va davlat siyosati

Ifloslanish miqdori 
Rasm 
(a) tuzatuvchi soliq 
Ifloslanish 
narxi 
Ifloslanish 
narxi 
(b) ifloslantirishga ruxsat 
tuzatuvchi 
soliq 
Ifloslantirish 
ruxsatiga talab 
Ifloslantirish 
ruxsatiga talab 
Ifloslantirish ruxsat 
taklifi
tuzatuvchi 
soliq 
ifloslantirish 
narxini 
belgilaydi 
Ifloslanish miqdori 
…talab egri chizig’i 
bilan ifloslantirish 
miqdorini birgalikda 
belgilaydi 
…talab egri chizig’i 
bilan ifloslantirish 
narxini birgalikda 
belgilaydi 
Ifloslantirishga 
ruxsat ifloslantirish 
miqdorini 
belgilaydi 
Tuzatuvchi soliq va ifloslantirish ruxsatlarining ekvivalentligi. 
Chizmada EPA tuzatuvchi soliq joriy qilib ifloslanish narxini belgilaydi va talab chizig’i 
ifloslanish miqdorini belgilaydi. (b) chizmada EPA ifloslantirish ruxsatlari sonini cheklash orqali 
ifloslanish miqdorini cheklaydi, va talab chizig’i ifloslanish narxini belgilaydi. Ikkala holatda 
ifloslanish narxi va miqdori bir xil.

---

392 
Hukumatning ifloslantirish huquqini kim oshdi savdosiga qo`yish g`oyasi 
avvaliga biror iqtisodchi tasavvurining mahsulidek tuyulishi mumkin. Aslida ham 
g`oya shunday boshlangan. Lekin borgan sari, EPA ifloslanishni nazorat qilish 
yo`li sifatida bu tizimdan foydalanib kelgan. Taniqli muvaffaqiyat yakunlangan 
hikoya kislota yomg`iriga sabab bo`luvchi oltingugurt dioksidi (SO
2
) masalasi edi. 
1990-yilda, Toza havo akti (Clean Air Act) o`zgartirishlar kiritilishi elektr 
zavodlaridan katta miqdorda SO
2
chiqindilarini kamaytirishni talab qildi. Shu bilan 
birga, o`zgartirishlar zavodlarning SO
2 
ruxsatnomalarini savdo qilishiga ruxsat 
berish tizimini o`rnatdi. Dastlab sanoat vakillari va ekologlar taklifni salbiy qabul 
qilgan bo`lsa-da, vaqt o`tishi bilan bu tizim eng kam uzilish bilan ifloslanishni 
kamaytirishi mumkinligi isbotlandi. Ifloslantirishga ruxsatnomalar, tuzatuvchi 
soliqlar kabi, hozir muhitni toza saqlab qolish uchun iqtisodiy samarali yo`l 
sifatida qaraladi.