Xvi bob. Mashinasozlik chizmachiligi 112-§. Mustahkamlaydigan rezbalik buyumlarning chizmasi

Shaybalar 
– Mustahkamlanadigan birikmalarda dumaloq shaybalar 
qo‗llaniladi. O‗zDSt:11371-78 bo‗yicha. Shaybalar ikki xil ko‗rinishda 
tayyorlanadi: 1-faska bilan va 2-faskasiz (383-shakl, a). Rezbalik birikmani 
o‗zgaruvchan kuch va tebranish ta‘sirida o‗z-o‗zida bo‗shab qolmaslik uchun 
prujinali shayba O‗zDSt:6402-70 bo‗yicha qo‗llaniladi (383shakl, b), 
O‗zDSt:13463-77 bo‗yicha panjalik (383-shakl, v) va boshqalar. 
383-shakl 
Shaybani shartlik belgilashda quyidagilar ko‗rsatiladi: buyumning nomi, 

---

279 
shaybani bajarilishi yoki tipi (prujinalik shayba uchun), mustahkamlanadigan 
buyumning sterjinini rezbasini diametri, materiallar guppasini shartlik belgisi, 
qoplanishni shartlik belgisi, qoplanishni qalinligi, standartni nomeri va o‗lchamlar. 
1-bajarish (dumaloq shayba uchun), Tip N (prujinalik shayba uchun) va OO 
qoplanishni ko‗rinishi (qoplanmagan) belgilashda ko‗rsatilmaydi. O‗zDSt:18123-
82 da shayba uchun materialning shartli belgisi va qoplanishi berilgan. 
Shaybani shartlik belgilanishiga misol: bajarilishi 1, diametr 12mm bo‗ladi. 
Mustahkamlaydigan buyum uchun, standart o‗rnatilgan, qalinlik, 08kp markali 
po‗latdan, 6mkm qalinlikda, sink qoplama, xromlashtirilgan.
To‗liq: Shayba 12.01.08kp.016 O‗zDSt:11371-78
Soddalashgan: Shayba 01.12. O‗zDSt:11371-78
Shplint
– gaykani o‗z-o‗zidan buralib chiqib ketishiga yo‗l qo‗ymaydigan 
buyum. U ko‗ndalang qirqimi yarim doira shaklidagi sterjinni ikki bukib 
tayyorlangan. Shplintlar teshikga kirgizilgandan keyin uchlari qaytarib qo‗yiladi.
Shplintlar – keriladigan shplintlar (383-shakl, g) O‗zDSt:397-79 ga muvofiq 
tojlik gaykani boltni sterjiniga mahkamlab qo‗yish uchun xizmat qiladi. Shplintni 
aniqlovchi o‗lcham uning shartli diametri d va uzunligi l, bular shplintni shartli 
belgisiga kiradi.