Xurramov Qudrat Kabinet kutubxonasi va bibliografik ishi

Bibliografik sharhlar 
— hujjatlar haqidagi hikoyadan iborat. Sharhda 
axborot beriladigan adabiyotlar soni va uning tartibi maqsadiga, kitobxonlar 
guruhi, mavzuning mazmuni va boshqa xususiyatlarga ko‘ra tanlanadi. 
Bibliografik sharhning elementi: kirish qismi, tahliliy qism va xulosa. Bibliografik 
sharhlarning maqsadi — kitobxonlar guruhida mavzuga qiziqish uyg‘otish, 
mavzuga oid eng yaxshi adabiyotlarni tanlashga yordam berish va ularni targ‘ib 
qilish. Kitobxon yoki iste’molchi oddiydan murakkabga, aniq masaladan umumiy 
masalaga o‘tib borish bilan aniq bir bilimlar hajmiga ega bo‘ladi. Sharhda 
tanlangan izchillikda joylashgan har bir adabiyotga to‘la bibliografik tavsif va 
undan keyin hikoya beriladi. Buning uchun oldindan bibliografik sharh matni 
tayyorlab olinadi. U hujjat sifatida saqlanadi, boshqa talabgorlarga yoki 

---

Xurramov Qudrat 
kutubxonalarga tarqatish uchun qo‘llaniladi, tadbirning yaxshi va samarali 
o‘tishiga yordam beradi. Bibliografik tavsifda, umuman, sharh o‘qib berilmaydi. 
Sharhlarni ommaviy axborot vositalari sahifalarida, radio va televideniya orqali, 
internet veb sahifalarida joylashtirish mumkin. „Turon“ nomli Òoshkent viloyat 
ilmiy-universal kutubxonasi tayyorlagan va internetga qo‘ygan „Turon 
durdonalari“ veb sahifasida Samarqand, Xiva, Buxoro va Òoshkent viloyatlari 
kutubxonalari fondida saqlanayotgan nodir qo‘lyozma kitoblar haqida hikoya 
qilinadi. 
Bibliografik qo‘llanmalar
ijtimoiy ahamiyatiga ko‘ra boshqa mahsulotlardan 
ajralib turadi va ularga nisbatan keng qamrovli va katta hajmga ega. Shunga ko‘ra 
maxsus va davlat bibliografiyasining turlari tayyorlanadi.
Davlat bibliografik ko‘rsatkichlari
davlat hisobini olib boradi. 
Maxsus 
bibliografik qo‘llanmalar
ilmiyyordamchi, kasbiy-ishlab chiqarishga oid, tavsiya 
xarakterida bo‘ladi. Nashriyotchilik va kitob savdosi bibliografik qo‘llanmalari 
nashrdan chiqadigan yangi adabiyotlar yoki nashr etilgan asarlar va kitob savdosi 
tizimlarida mavjud adabiyotlar haqidagi axborotdan iborat bo‘ladi. Berilayotgan 
materiallarning mazmuniga ko‘ra bibliografik qo‘llanmalar quyidagi turlarga 
ajratiladi: 
universal, ko‘p tarmoqli, mavzuli, shaxsga oid, mamlakatshunoslik, 
o‘lkashunoslik.
Universal qo‘llanmalar bilimning va amaliy faoliyatning hamma sohalariga va 
fan tarmoqlariga oid, ko‘p tarmoqlilari esa bir necha bilim sohasiga ega bo‘ladi. 
Tarmoq qo‘llanmalar bilimning bir sohasiga, mavzuli qo‘llanmalar aniq bir 
mavzuga, oid materiallarni o‘z ichiga oladi. Shaxsga oid qo‘llanmalar bir shaxsning 
hayoti va ijodiga oid barcha adabiyotlarni, mamlakatshunoslikka oid qo‘llanmalar 
esa bir yoki bir necha mamlakat haqidagi materiallarni, o‘lkashunoslik xarakteridagi 
qo‘llanmalar esa mamlakat haqidagi adabiyotlarni aks ettiradi. Qo‘llanmalar turiga, 
maqsadiga ko‘ra ayrim xususiyatlarga ega bo‘ladi. 
Birinchi xususiyati 
xronologik 
aniq chegaraga ega. Qo‘llanmaning maqsadidan kelib chiqqan holda aniq yillar 
davomida nashrdan chiqqan adabiyotlar va boshqa materiallar tanlab olinadi. 
Ikkinchi xususiyati
— agar ko‘rsatkich hisobga olish maqsadida tuzilsa, har 

---